Een terugkerende vraag bij het bekende actieonderzoek van de lerarenopleiding maatschappijleer is hoe je de actualiteit integreert in je lessen. Er zijn zelfs prijzen uitgereikt aan dergelijke onderzoeken. Toch, Stef? 😉
Het doel is natuurlijk om een brug te slaan tussen de lesstof en de werkelijkheid buiten de schoolbanken. En hoe je het ook gebruikt (7 Days, Nieuws in de klas, Nieuwsbegrip), verschillende onderzoeksrapporten en publicaties tonen aan dat het een positieve bijdrage levert aan taalvaardigheid, mediawijsheid en burgerschap van je leerlingen.
Mijn eigen ervaring als docent maatschappijleer is dat leerlingen de lesstof eerder en beter begrijpen wanneer je de les opent met een nieuwsfeit dat aansluit bij de context van het hoofdstuk dat op dat moment besproken wordt.
Vaste prik bij de start van mijn les maatschappijleer is de ‘actualiteit van de dag’. Waar leerlingen de eerste les van het jaar je nog onbegrijpend aanstaren als je het begrip ‘actualiteit’ in je mond neemt, wordt na een maand tijd steevast de vraag gesteld wat de actualiteit van vandaag is.
Een ideaal moment om niet alleen hun maatschappelijke horizon te verbreden, maar ook om de maatschappelijke relevantie van het betreffende hoofdstuk inzichtelijk te maken door het op deze manier in een voor hen begrijpelijke context te plaatsen. Daarnaast ervaar ik dit als een prettige opening van je les.
Nu opende ik dus bijna elke les met de actualiteit van de dag en dacht na een tijd: waarom daar niet een heel jaar van maken? Het resultaat zie je in de foto hierboven.
Zo blik je telkens terug op de actualiteit van de maand en elf maanden later heb je een schooljaaroverzicht dat je samen met je leerlingen tot stand hebt gebracht. Een bijkomend voordeel: schitterend behang aan de muren van je leslokaal.
Hoe gebruik jij actualiteit in je lessen maatschappijleer? Laat het hieronder in de reacties weten!
Zoals de vaste gasten inmiddels weten, werk ik aan mijn eigen methode voor maatschappijleer. Online. Een tijdrovend karwei, maar om verschillende redenen een interessante bezigheid. Een belangrijk onderdeel van de methode is de verrijking die het internet biedt. Ik surf me de afgelopen maanden suf naar passende video’s en daar zaten een aantal YouTube-kanalen tussen die ik niet voor mezelf wil houden:
Onze helden in Den Haag, hebben heel wat mooie en uiteenlopende video’s gemaakt. Binnenkijken, aandacht voor een specifiek onderwerp of een uitlegvideo. Er komen nog regelmatig nieuwe video’s bij.
Deze Rotterdamse agenten weten wel hoe je respect moet afdwingen. Zet je verhaal online. De video’s van Politie Eenheid Rotterdam maakt het werk van de politie inzichtelijk, erg leuk (en spannend) voor in de klas!
Lubach’s Zondag met Lubach mag ondanks de eerdere aandacht op deze blog niet ontbreken in het rijtje. Zijn toegankelijke manier van het uitleggen van maatschappelijke thema’s past prima in de les.
Helemaal niet kinderachtig als het om een serieus onderwerp gaat: het Jeugdjournaal. De nieuwswaardige video’s van het Jeugdjournaal zijn hapklare brokken die voor een goede inleiding zorgen.
Het account van de Rijksoverheid heeft heel veel verschillende video’s – het is een chaos, maar tussen de enorme hoeveelheid video’s zitten enkele pareltjes.
Op het YouTube-kanaal van Methode M verzamel ik alle video’s van de methode overzichtelijk in afspeellijsten. Ook gemakkelijk als je geen gebruik maakt van de methode.
Er is veel veranderd in ons medialandschap sinds ik drie jaar geleden een eerste overzicht maakte. Met de recente verkoop van SBS door Sanoma aan Talpa vindt er weer een kleine verschuiving plaats in ons medialandschap. Daarmee is de honger van John de Mol nog niet gestild. Er woedt nog een strijd om wie de Telegraaf Media Group mag inlijven. Het uitzoeken van welk merk bij welk bedrijf hoort is nog al een ingewikkeld spinnenweb, maar ik vermoed dat dit overzicht weer redelijk klopt.
Budget 2016: 816 miljoen vanuit het ministerie van OCW
De reorganisatie van Sander Dekker is achter de rug. De NPO is teruggebracht naar acht omroepen (zes omroepen en twee ’taakomroepen’: NOS/NTR). Er zijn vijf televisiezenders en vijf radiozenders.
Internet NPO en NPO Plus (een betaalde dienst om programma’s van de publieke omroep terug te kijken)
Televisie
NPO 1, NPO 2, NPO 3, NPO Zappelin en NPO Zapp Daarnaast hebben ze nog een divers aanbod aan online/digitale zenders zoals NPO Cultura, NPO Best, NPO Politiek en bijvoorbeeld ook BVN.
Radio
NPO Radio 1, NPO Radio 2, NPO 3FM, NPO Radio 4 en NPO Radio 5
RTL Group/RTL Nederland Holding BV
Omzet 2016: 490 miljoen (101 miljoen winst)
RTL Nederland is een dochterbedrijf van de RTL Group die in Europa opereert. John de Mol bezat tot 2012 een klein deel van de aandelen. Inmiddels zijn deze weer volledig in handen van RTL Nederland.
Televisie
RTL 4, RTL 5, RTL 7, RTL 7 en RTL Z Daarnaast hebben ze nog een divers aanbod aan digitale zenders, zoals RTL Crime, RTL Lounge en RTL Telekids.
Radio
RTL Lounge Radio
RTL zendt overigens nog altijd uit vanuit een Luxemburgse licentie en hoeft zich daarom niet aan de Nederlandse mediawet te houden.
Talpa Media Holding
John de Mol heeft Talpa Media verkocht aan ITV. Maar met Talpa Holding is hij nog altijd de eigenaar van televisie- en radiomerken. Ook is De Mol nog altijd actief voor Talpa Media als creatief directeur. Met Talpa Media ontwikkelen ze mediaformats. Deze kan hij nu dus nog makkelijker verkopen aan Talpa Holding/SBS Broadcasting BV/zichzelf. Van Talpa Holding bezit John de Mol 80% van de aandelen en 20% is in handen van de Rabobank. Het media-imperium van John de Mol is nog volop in beweging met een poging tot het overnemen van de Telegraaf Media Groep.
Tijdschriften
Autoweek, Donald Duck, Flow, Libelle, LINDA., Story en Veronica Magazine Plus geven ze de televisiegidsen van diverse omroepen uit. (VARAGids, Avrobode etc.)
Kranten
Het Parool, Trouw, AD en De Volkskrant Plus diverse grote regionale kranten (Brabants Dagblad, BN/De Stem etc.) en een aantal grote Belgische kranten (Het Laatste Nieuws, De Morgen).
Mediahuis NV
Omzet 2016: 398,5 miljoen (21,6 miljoen winst)
Deze Vlaamse krantenuitgever heeft grote Belgische kranten als Het Nieuwsblad, De Standaard en het Gazet van Antwerpen. Daarnaast is het bedrijf in strijd gewikkeld met Talpa Media Holding om de Telegraaf Media Groep over te nemen.
Kranten
Telegraaf en Metro Plus diverse regionale kranten (Noordhollands Dagblad, Westfries Weekblad etc.)
Radio (in samenwerking met Talpa Media Holding)
Sky Radio en Radio Veronica
Slotconclusie
De grootste verschuivingen zitten bij De Persgroep en Sanoma. De Persgroep heeft in 2015 Wegener opgekocht en neemt daarmee een zeer groot stuk uit het taart die krantenland heet. Wanneer de TMG overgaat naar het Vlaamse Mediahuis, zijn er in Nederland en België nog slechts twee grote krantenuitgevers: De Persgroep en Mediahuis.
Sanoma heeft met de verkoop van een groot aantal tijdschriften (Playboy, Grazia, Nieuwe Revu), plus de resterende aandelen aan Talpa, zijn terrein nog meer verplaatst naar online. De samenwerking met Talpa zal vermoedelijk gehandhaafd blijven, waardoor de huidige kruisbestuiving van de verschillende merken zal blijven (SBS en NU.nl zenden beide Champions League wedstrijden uit bijvoorbeeld) bestaan.
Vermoedelijk zal bij het volgend overzicht nog meer de focus liggen op online merken. Deze zijn natuurlijk een stuk mondialer (Google, Facebook, FOX, Netflix etc.), waardoor je je af kunt vragen hoe Nederlands de meest populaire mediamerken nog zullen zijn.
Mijn aller-favorietste les, ik heb veel favoriete lessen, van het schooljaar is de les waarin ik improviserend met de leerlingen door de muziek van jongerenculturen struin. Heerlijk! De leerlingen lachen zich suf om die gekke muziek en de kleding van vroeger. En na iedere les denk ik, dít moet ik beter voorbereiden volgend jaar.
Ik vroeg mijn collega biologie Jorg – iedereen heeft wel een collega die alle foute nummers mee kan zingen – om me daarbij te helpen. Wij kwamen na uren materiaal, discussie en plezier tot deze lijst. Op YouTube is er een speciale playlist, met schaduwlijst, omdat we anders ruzie kregen.
Disclaimer: Het is dus geen “muziekstromingenlijst”. En ja, hij is zeer discutabel. Voel je vrij om suggesties te geven, de lijst op YouTube is zo aangepast.
0. Vooraf: Johnny Jordaan en Willy Alberti
Hier vertel je dan dat tot de jaren 50 het enorm saaie jaren waren. En de rest kun je zelf wel invullen.
1. Nozems ’50
2. Hippies ’60
3. Punkers ’70
4. Metalheads ’70
5. Rastas ’70
6. Disco ’70
7. Skinheads ’70
8. Rock ’80
9. HipHop/R&B ’80
10. Alto’s ’80
11. Gothic ’90
12. Skate ’90
13. Gabbers ’90
https://www.youtube.com/watch?v=aKZw3xRXL4w
14. Emo’s ’00
15. Hipsters ’10
Op YouTube staat de complete playlist, met voor – bijna – iedere jongerencultuur een extra nummertje. Een prima after-top-2000-lijstje. Gelukkig nieuwjaar!
Gisterenavond bleef ik hangen in een nieuwe serie op Netflix. Ik wierp (zoals iedere 5 minuten) een blik op Twitter en ik zag dat ik Zondag met Lubach was vergeten. Wekelijks op zondag stroomt rond 22:00 uur mijn tijdlijn op Twitter weer vol met enthousiaste collega’s die naar #zml aan het kijken zijn. Gelukkig is missen bij ZML geen probleem, want de filmpjes staan direct op YouTube, ondanks ons eigen Sander Dekker.
Voor de zml-leek: Arjen Lubach legt op een snelle, humorvolle en eenvoudige manier maatschappelijke onderwerpen uit. Ideaal voor in de les.
Daarom! 5x Zondag met Lubach voor in de klas! *drukt op knopje*
1. (Media) De knaller van gisterenavond. De macht van Facebook en hoe ze hier mee om gaan.
2. (Criminaliteit) Het gedoogbeleid anno 2016 uitgelegd met de komst van een ‘nieuwe’ opiumwet.
3. (Politiek) Splinterpartijen en de aankomende verkiezingen
4. (Rechtsstaat) De gescheiden machten, maar ook wat er mis gaat
5. (Media) Mediawijsheid. Niet alles is wat het lijkt.
https://www.youtube.com/watch?v=cXVbscrc1vc
BONUS: ZML maakt een karikatuur van iedere politieke partij.
Wanneer je de enige docent maatschappijleer bent op een middelbare school (en dit komt regelmatig voor) heb je waarschijnlijk alle derdejaars klassen en misschien ook de vierdejaars. Het vak maatschappijleer leent zich er uitstekend voor om de klas uit te gaan en excursies op touw te zetten. Een dag naar een rechtbank of het geweldige ProDemos programma in Den Haag. Helaas is dit praktisch niet altijd haalbaar. Een prima oplossing hiervoor is dat je met leerlingen niet de praktijk opzoekt, maar dat je de praktijk naar je leslokaal haalt.
Een goed voorbeeld van een geslaagd project voor in de klas is ‘Op de stoel van de rechter’. Op de stoel van de rechter is een interactieve filmquiz over de rechtspraak verzorgd door verschillende rechtbanken in Nederland. Dit wordt georganiseerd in de ‘week van de rechtspraak’ met als doel om de rechtspraak in Nederland minder abstract te maken voor leerlingen.
Dit jaar besloot ik contact op te nemen met de rechtbank Zeeland/West-Brabant om het project uit te proberen op mijn vierdejaars TL-leerlingen en dit bleek bijzonder succesvol. De leerlingen werden via een interactieve film in een rechtszaak getrokken over sexting; een onderwerp dat erg leeft bij deze doelgroep. De vlot opgezette film werd positief opgepakt door de leerlingen met aandachtige koppies als bewijs. Het interactieve deel van het programma was gegoten in een werkvorm waarbij leerlingen groene of rode kaartjes omhoog moesten houden om te testen wat zij al wisten van het onderwerp. De aanwezige rechter bespreekt dan vervolgens de antwoorden met de leerlingen.
Aan het einde van het programma worden de leerlingen verzocht om in groepjes een vonnis uit te spreken over de rechtszaak en deze vooraan in de klas ‘op de stoel van de rechter’ kenbaar te maken als ware een echte rechter. Er wordt uitvoerig stilgestaan bij de keuze van de leerlingen, het uiteindelijke vonnis dat gegeven is in de zaak en juist het verschil tussen beiden.
Een geslaagd project! Leerlingen worden door middel van een aansprekende film een rechtszaak ingetrokken met een boeiend onderwerp. Kennis wordt interactief getest en uiteindelijk krijgen zij zelf autonomie om een vonnis uit te spreken en te bespreken hoe dit zich verhoudt tot het Nederlands recht. Mocht je ooit dit programma in de klas willen draaien, dan is het zeer aan te raden om nog wat extra tijd over te houden zodat leerlingen vragen kunnen stellen aan de rechter.
Weet je zelf ook een dergelijk programma die de moeite waard is om te delen? Laat dit dan weten onderaan de reacties!
Als je een beetje wilt chillen, is het geen probleem. Dan ga ik erheen, ik kom niet alleen. Want ik heb drank en drugs, ik heb drank en drugs. “Meneer het is ‘bitch’.” – “Ja, dat weet ik.”
Ik ben bezig met een doe-het-zelf cursus van het Trimbos instituut over het signaleren van problematisch alcohol- en drugsgebruik. Erg leerzaam. Alcohol en softdrugs ben ik nog redelijk in thuis, harddrugs is een lastige. De belangrijkste dingen die ik geleerd heb, deel ik graag met jullie.
Zeggen alle tieners ja tegen MDMA? De statistieken
Meer dan 30% van de 14-jarigen drinkt regelmatig alcohol, op 15-jarige leeftijd is dat al 60%. Roken zit rond de 15%, blowen rond de 5% en dan XTC dit wordt door 1% gebruikt bij 14-jarigen.
Wat zijn de gevolgen van alcohol?
Het drinken van alcohol kan leiden tot agressieve gevoelens en het wegvallen van remmingen.
Jongeren die overmatig alcohol drinken hebben meer kans op spijbelen, slechtere schoolprestaties en schooluitval.
Alcoholgebruik vergroot de kans op seksueel risicogedrag door jongeren; jongeren die alcohol drinken hebben vaker ongewenst of onbeschermd seksueel contact.
Wat kan en mag? Een gezonde, volwassen man drinkt maximaal 2 standaardglazen alcohol per dag. Voor jongeren onder de 18 jaar is iedere slok alcohol er één te veel, hersenen ontwikkelen zich tot hun 24e jaar, voor jongeren zijn de risico’s dus veel te groot.
Onder de 18 jaar is een jongere in het bezit van alcohol dus strafbaar.
Wat zijn de gevolgen van cannabis?
Cannabis is de verzamelnaam voor wiet/marihuana en hasj. Bij het roken van cannabis begint de werking na een halve minuut. Het maximale effect is na 20 tot 30 minuten. Het effect houdt in totaal twee tot drie uur aan.
Cannabisrook bevat meer kankerverwekkende stoffen dan gewone sigarettenrook. Doordat gebruikers dieper en langer inhaleren en zonder filter roken, slaat van die stoffen ongeveer vier keer zoveel neer in de longen dan bij het roken van een gewone sigaret.
Mensen met een psychische stoornis kunnen meer last van hun klachten krijgen. Mensen bij wie psychische klachten in de familie zitten kunnen voor het eerst last krijgen van deze stoornissen.
Gebruik van cannabis kan leiden tot verslaving. Bij regelmatig gebruik kan iemand de controle over het gebruik verliezen. Mensen die veel en vaak cannabis gebruiken, kunnen bij stoppen last krijgen van slapeloosheid, somberheid, concentratieproblemen en andere klachten.
Cannabis heeft ook een negatieve invloed op concentratie en korte termijngeheugen wat de schoolprestaties niet ten goede zal komen.
Cannabis vermindert het reactievermogen. Daarom is het gevaarlijk om onder invloed van cannabis deel te nemen aan het verkeer.
Wat kan en mag?
Omdat de effecten per hoeveelheid en per persoon kunnen verschillen is er geen aanvaardbaar advies. Wel is het zo dat het verbouwen en verkopen van cannabis strafbaar is, mits het niet meer is dan vijf gram en de koper ouder is dan 18 jaar.
Harddrugs, praat me ff bij:
XTC wordt meestal geslikt als pil of poeder. Soms wordt het opgelost in een drankje en heel soms wordt het gesnoven.
Cocaïne kan op verschillende manieren worden gebruikt: gesnoven met een buisje of rietje, geïnjecteerd als het in water is opgelost, gerookt met een pijpje (dat noem je ‘basen’), gerookt vanaf folie (dat noem je ‘chinezen’) en gerookt als een sigaret samen met tabak.
Speed wordt meestal gesnoven (poeder) of geslikt (pillen, capsules of poeder). Het kan ook worden gespoten, maar dat komt in Nederland bijna niet voor.
GHB wordt meestal gedronken. Omdat het een heel zoute smaak heeft, wordt het vaak in een gewoon drankje gedaan.
Paddo’s worden meestal in heet water verwerkt en als thee gedronken. Soms worden paddo’s ook gegeten.
Ken je Medialogica al? Briljant programma! Gisterenavond zond het programma een terugblik op de impact die de foto van het aangespoelde jongetje op het strand had (je weet vast welke ik bedoel). Medialogica stelt zich de vraag wat is de invloed geweest van deze foto. Wat is de invloed van de sociale media geweest rondom deze foto? En zo hebben ze een rits van interessante uitzendingen.
Het programma omschrijft zichzelf als volgt:
Medialogica onderzoekt hoe het verschil tussen werkelijkheid en beeld kan ontstaan. Hoe journalisten, bestuurders, belangengroepen en het publiek verstrikt raken in de donkere krochten van de mediawerkelijkheid.
Iets wat direct aansluit bij ons onderwerp media voor in de klas. Een uitzending van Medialogica is wat lang en vaak ook wat te moeilijk. Maar gelukkig maken ze ook versies voor in de klas!
Zo blikken ze terug op Project X: “In hoeverre hebben de media en journalisten bijgedragen aan de escalatie?” En bultrug Johannes zorgt voor een storm van bedreigingen op sociale media. Ook het beeld van arbeidsmigranten wordt onder de loep genomen: “In de media wordt een te negatief beeld geschetst van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. (…) Terwijl werkgevers vinden dat de migranten hard willen werken en flexibel zijn.”
De afleveringen duren nooit langer dan 10 minuten en worden heel begrijpelijk uitgelegd. Ze hebben zelfs lesbrieven bij, waarbij ze motiveren welke kerndoelen hier op van toepassing zijn. De afleveringen zijn nu ongeveer een jaar oud, hopelijk worden ze aangevuld met nieuwe actuele onderwerpen.
Maatschappijleer is het vak bij uitstek waarbij leerlingen hun mening kunnen uitten. Dit gebeurt alleen niet altijd even genuanceerd. Ik wil ze graag leren dat maatschappelijke thema’s niet zwart of wit zijn, maar leerlingen vinden vaak dat hun mening de enige juiste is. Met name als ik het in de klas over multiculturele problemen of verschillen heb kunnen leerlingen nogal hard en ondoordacht zijn. Hoe kan je ervoor zorgen dat leerlingen uit dat zwarte of witte gebied komen?
Het verbaasde me dan ook enigszins toen ik de eerste aflevering van ‘Rot op naar je eigen land‘ liet zien en de meeste leerlingen het juist niet eens waren met de vrouw die alle vluchtelingen het land uit wilde hebben. Iets wat een week eerder nog wel letterlijk door sommige leerlingen werd gezegd. Het was de context en sfeer van het programma waardoor leerlingen zich ineens meer aangesproken voelde tot de wat genuanceerdere meningen.
Met dit in mijn achterhoofd besloot ik de volgende praktische opdracht te maken.Omdat we bezig waren met het hoofdstuk politiek heb ik het gekoppeld aan een deel van deze theorie. Maar deze opdracht kan ook heel gemakkelijk aangepast worden naar opdracht dat bij multiculturele samenleving of media hoort.
Een tv programma als ‘Rot op naar je eigen land’ kan helpen om leerlingen meer inzicht te geven in een maatschappelijk vraagstuk. Gelukkig zijn er nog meer van dit soort programma’s die je kan gebruiken in je les:
Wat veel van deze programma’s doen zijn maatschappelijke thema’s een stuk persoonlijker maken. Steven Pont zegt letterlijk in het grote racisme experiment dat het niet kennen van andere culturen mensen racistisch maakt en ook Kelly geeft in rot op naar je eigen land aan dat vluchtelingen best mogen verdrinken omdat zij ze toch niet kent. Een organisatie die hier op inspeelt is Diversion. Naast lesmateriaal dat te vinden is op hun site bieden ze ook gastlessen aan waarbij ze gebruik maken van peer educators. Op deze manier geven ze homo’s, moslims en joden letterlijk een gezicht. Een methode die je als docent alleen niet voor elkaar krijgt!
Op wat voor manier zorg jij ervoor dat leerlingen minder zwart – wit tegen maatschappelijke thema’s aankijken?
Dit is een gastbijdrage van Linda Schoonen. Linda werkt sinds dit schooljaar op het Sprengeloo college in Apeldoorn. Daar geeft ze les aan alle stromingen van het vmbo. Naast maatschappijleer buigt ze zich ook over een aantal uurtjes levensbeschouwelijke vorming.
Lange titel! Maar het is echt waar, 11x statistieken dat het goed gaat met de wereld! Dat kunnen we wel even gebruiken in deze tijd. De weblog vox zet 11 statistieken op een rij met uitleg, uit een recent VN-rapport dat bericht over de millenniumdoelen. Geen zin in Engels? Ik geef een kort overzicht:
