Lesideeën maatschappijleer

Het onderwijs blijft in het nieuws met koppen als de “De straatcultuur komt binnen” en “Prostitutie, drugs en vechtpartijen: meer heftige incidenten op middelbare scholen“. Aan docenten burgerschap en maatschappijleer de taak om gevoelige onderwerpen niet uit de weg te gaan, maar ze te benoemen en op het juiste moment bespreekbaar te maken. Wij hebben vijf tips op een rij gezet die je hierbij kunnen helpen.

“De doodstraf moet weer worden ingevoerd in Nederland”
“Alle leerlingen in Nederland moeten een schooluniform dragen”
“Energydrank op school moet verboden worden”

Deze stellingen zijn cliché. Is dit erg? Nee! Een debatstelling moet prikkelen en de debater uitdagen. Als je deze stellingen hoort, wil je er direct je mening over geven. Clichés zijn dus zinvol om te gebruiken wanneer je met je klas wil debatteren (en nog actueel ook!).

Een voorwaarde om een debat succesvol te laten zijn, is veiligheid. Leerlingen moeten zich durven uitspreken over gevoelige onderwerpen. Hierin moet je hen als docent begeleiden. Begin dus met een minder zwaar onderwerp en bouw op naar onderwerpen die meer emotie met zich mee kunnen brengen.

Leren debatteren
Om docenten en leerlingen te helpen bij het vinden van geschikte, prikkelende stellingen en hen de kneepjes van het debatteren te leren, hebben we de module Leren debatteren geschreven. In vier lessen leren de leerlingen de spelregels van een debat, waar een goede stelling aan voldoet en hoe je argumenten herkent en bedenkt. Inclusief video’s en interessante tips.

Het is dus geen ramp om een cliché uit de kast te halen. Debatteren over een cliché stelling is juist heel leerzaam en leuk! Maak gebruik van het stellingenarchief in Leren Debatteren en bouw het debat met jouw leerlingen stap voor stap op. Veel succes en vooral plezier!

Wil je als docent aan de slag met debatteren in de klas? Bekijk dan de module ‘Leren debatteren’ van Methode M.

Niets is leuker dan het behandelen van de module Politiek tijdens verkiezingstijd. Onze leerlingen, die niet altijd even goed op de hoogte zijn van wat er speelt in Den Haag, krijgen nu wél veel mee van het verkiezingscircus.

Ze zien de verschillende partijen met hun posters, en krijgen iets mee van de debatten op televisie en online. Het was al een spannende tijd en de mogelijke politieke veranderingen in Nederland maakt het nu nog extra aansprekend.

In deze blog verzamelen we de tools van van Methode M, maar ook daarbuiten om de Tweede Kamerverkiezingen 2023 extra aandacht te kunnen geven.

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 worden we overspoeld met verkiezingsspotjes op televisie en online. Deze spotjes hebben als doel om kiezers te overtuigen en een bepaalde boodschap over te brengen. Voor Methode M hebben we een playlist gemaakt die je kunt gebruiken tijdens maatschappijleerlessen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. We delen ‘m graag met je:

Een module bevat verschillende meerkeuzetoetsen waarmee de leerling zichzelf kan testen. Onderaan elke les staat een aantal oefenvragen waarmee te leerlingen kan testen of hij de stof beheerst. Iedere module bevat een Test jezelf en op de Begrippenpagina vind je flashcards en links naar StudyGo (voorheen WRTS) en Quizlet om de begrippen te oefenen.

De leerling kan zijn resultaten zien op zijn Profielpagina onder het tabje Toetsresultaten. De docent kan de toetsresultaten per leerling zien in het Schoolbeheer. Deze vind je bij Klassen & leerlingen.

Jongeren lijden onder de coronacrisis. En dat merken we op school. Minister Arie Slob stelt een behoorlijke berg geld beschikbaar voor het inlopen van de zogenaamde leerachterstanden. Wellicht zijn er op jouw school ook al gesprekken gaande om dit geld zo goed mogelijk te besteden. Met de overgangsvergadering in aantocht, proberen we wanhopig onze leerlingen alsnog te motiveren om toch hogere cijfers te halen. Maar doen we daarmee recht aan onze leerlingen? Ik denk het niet.

‘Ik moet na dit klotejaar dat me door depressieve periodes en paniekaanvallen gesleurd heeft twee maanden lang eindexamen doen. Ik maak me niet zorgen om de titel ‘coronadiploma’, ik maak me zorgen over mijn suïcidale vrienden. Heel fijn dat we een extra herkansing krijgen hoor. Precies wat overspannen tieners nodig hebben, nog een toets…. Corona geeft ons niet een leerachterstand het geeft ons een leefachterstand.’

Hierboven een veelzeggend citaat van de 17-jarige scholieren Elze in de Volkskrant. Ik merk bij mijn eigen leerlingen eenzelfde soort hang naar vrijheid. De verhalen over het weekend zijn iedere week eentoniger. Er wordt gehangen, op de bank en bij goed weer buiten. Op een park, vaak met alcohol en/of drugs. “We moeten wat!” Gelukkig zijn de terrassen open en worden de openingstijden ruimer.

Sinds de heropening van het voortgezet onderwijs, is het mij overduidelijk waar leerlingen behoefte aan hebben: elkaar zien, elkaar spreken, elkaar aanraken….Wat boeit hen die onvoldoende voor wiskunde, als ze de helft van de week alle lessen op afstand moeten volgen? Ze willen echt contact, de zekerheid hebben dat het goed gaat met hun vrienden, de vertrouwde structuur van een volle klas. Maar het meest van alles willen ze van hun stress af!

Daarom besloot ik tijdens mijn lessen maatschappijleer het gesprek aan te gaan met mijn leerlingen. Ik probeerde los te komen van de druk van school en met ze in gesprek te gaan over hun leven in deze periode. Daarvoor heb ik de opdracht van Methode M bij de module Burgerschap gebruikt en wat aangepast. Ik liet alle leerlingen een persoonlijke bijsluiter maken, waarin zij vertellen hoe ze zelf in elkaar zitten en hoe ze willen dat anderen met hen omgaan. Daarna hadden we een klassengesprek, waarbij de leerling even lekker konden ventileren! Dat mag ook bij maatschappijleer!

Schrijf je eigen persoonlijke coronabijsluiter. Geef antwoord op de volgende vragen:

1. Omschrijf je karakter (bijvoorbeeld: eigenwijs of verlegen of juist spontaan).
2. Waar ben je goed in?
3. Waar krijg je energie van?
4. Wat heb je het afgelopen schooljaar door corona het meest gemist?
5. Wat is voor jou de belangrijkste versoepeling?
6. Wat vond je het lastigste tijdens de coronacrisis?
7. Wat zul je als dit voorbij is nooit meer vergeten?

Dit was mijn lijstje met vragen. Doe er je voordeel mee. Succes!

Met de verkiezingen in aantocht, vind ik het belangrijk om mijn leerlingen bewust te maken van het politieke landschap in Nederland. Want passen de thema’s die zij belangrijk vinden, ook bij de partijen die ze goed vinden? Dan is het maken van een stemwijzer eigenlijk het leukste!

Tot nu toe vond ik de bestaande stemwijzers niet zo’n succes in de klas. Een ellenlange lijst aan stellingen doorworstelen, die bol staat van de moeilijke woorden. Na 10 minuten gaven de leerlingen vaak al op.

Tijd om zelf een stemwijzer te maken, met eenvoudige stellingen en qua tijd goed te doen. Daarom is er nu de stemwijzer van Methode M!

Je kunt hem vinden op: jongerenstemtest.nl.

Onze stemwijzer is speciaal gemaakt voor jongeren van 12 tot 16 jaar. Aan de hand van maximaal 13 eenvoudige eens/oneens-vragen krijgen zij inzicht in hun eigen politieke voorkeur en staan de vragen én uitslagen garant voor een leuk gesprek in de klas: ‘Hoe kan ik nu uitkomen bij de ChristenUnie?’, ‘Ik dacht eigenlijk dat het GroenLinks zou worden’ en ‘Hoe kan dit nu?’

Je kunt de resultaten van je klas bundelen, door alle leerlingen dezelfde label te laten invullen. Bekijk de uitslag door achter de url het label te plakken: jongerenstemtest.nl/uitslag/klas3a.

Laat je me weten hoe de stemwijzer in jouw klas werd gemaakt?

Op zoek naar manieren om de lesstof bij maatschappijleer praktischer te maken, kwam ik op het idee om een “nieuwsgenerator” te maken. Een eenvoudige en snelle tool voor leerlingen om zelf nieuwsartikelen te schrijven. Met alles erop en eraan, zodat je het gevoel hebt dat je echt voor een nieuwswebsite schrijft.

Je kunt alles aanpassen: de nieuwskop, de inleiding, de tekst en zelfs een passende afbeelding kiezen. De focus ligt wat mij betreft niet zozeer op de tekst, maar juist op de vorm. Door leerlingen een “journalistieke stijl” (kwalitatief of populair) te laten kiezen, laten we ze zien dat de stijl van een artikel van invloed is op je beeldvorming.

Je kunt er zelf allerlei opdrachten voor bedenken:

• Laat ze zelf een nieuwsartikel schrijven over een gebeurtenis,
• Stuur ze op pad als echte journalisten,
• Of moeten ze juist zien hoe makkelijk het is om nepnieuws te maken?

Via de “deelknop” kunnen leerlingen heel eenvoudig hun nieuwsartikel met elkaar delen, maar ook een eigen variant erop maken.

Ga direct naar de nieuwsgenerator

Hij is nog in ontwikkeling, dus kom je een foutje tegen of heb je een suggestie laat het me gerust weten!

Een school is bij uitstek de plek waar generatieverschillen duidelijk zichtbaar worden. Jij werkt misschien graag met PowerPoint, je collega die al wat meer onderwijsjaren erop heeft zitten zweert bij zijn aantekeningen. Jij laat YouTube-video’s zien van Hans Teeuwen en je stagiaire komt aan met vlogvideo’s van de vriendin van Tim Hofman. Wanneer leerlingen het hebben over Videoland denk jij aan de tijd dat je er nog videobanden kon huren. Generatieverschillen zijn er altijd en overal.

Het viel mij op dat we het bij maatschappijleer regelmatig hebben over generatieverschillen, zonder dat we het fenomeen generaties ter sprake brengen. Terwijl generaties juist nu een heel actueel onderwerp zijn. Nieuwsartikelen met zinnen als “dit is de eerste generatie die het niet beter krijgt dan zijn voorgaande generaties” en “hebben de komende generaties nog een gezonde planeet?”. De ‘millennial’ is zelfs een fenomeen geworden waar tijdschriften vol van staan en zelfs workshops over worden gegeven.

Generaties in de les
Ik wilde hier meer aandacht aan geven in mijn lessen en maakte er voor Methode M een special van: Generaties. Een generatie en de generatieverschillen zijn een heel mooi instrument om het begrip referentiekader, socialisatie en cultuuroverdracht bij maatschappijleer nog beter uit te leggen. Niks is tenslotte zo duidelijk als de verschillen tussen opa/oma, papa en mama en de leerling zelf. De Tweede Wereldoorlog, economische crisis, terreur en klimaatproblemen zijn allemaal gebeurtenissen die invloed hebben gehad op de socialisatie van een grote groep mensen. En ze zijn nog eens heel mooi en duidelijk uit te leggen. Wat zou jij ermee kunnen doen?

Lesideeën met generaties:

• Interview je ouders en grootouders over hun opvoeding.
• Wat is de invloed van grote gebeurtenissen op een samenleving? (Tweede Wereldoorlog, Kernwapens, 9/11, vluchtelingencrisis)
• Verklaar de komst van jeugdculturen aan de hand van kenmerken van een generatie.
• De generatie van de toekomst: wat zou er anders zijn?
• Een tijdlijn maken en per generatie uitzoeken wat de belangrijkste waarden en normen waren, welke communicatiemiddelen men gebruikte, welke muziek er werd geluisterd.

De special “Generaties” is voor iedereen vrij toegankelijk op Methode M.

We hebben een vak waarbij het soms beter is als de leraar even niet aan het woord is. Wanneer een ander spreekt, maakt die persoon vaak meer indruk dan wanneer je zelf weer vol enthousiasme aan het vertellen bent. We nodigen gastsprekers uit in de les, maar maken ook gebruik van YouTube, documentaires en interessante programma’s van de NPO.

Dit zijn onze 10 kijkopdrachten bij Methode M. Doe er je voordeel mee!