Lesideeën maatschappijleer

Niets is leuker dan het behandelen van de module Politiek tijdens verkiezingstijd. Onze leerlingen, die niet altijd even goed op de hoogte zijn van wat er speelt in Den Haag, krijgen nu wél veel mee van het verkiezingscircus.

Ze zien de verschillende partijen met hun posters, en krijgen iets mee van de debatten op televisie en online. Het was al een spannende tijd en de mogelijke politieke veranderingen in Nederland maakt het nu nog extra aansprekend.

In deze blog verzamelen we de tools van van Methode M, maar ook daarbuiten om de Tweede Kamerverkiezingen 2023 extra aandacht te kunnen geven.

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 worden we overspoeld met verkiezingsspotjes op televisie en online. Deze spotjes hebben als doel om kiezers te overtuigen en een bepaalde boodschap over te brengen. Voor Methode M hebben we een playlist gemaakt die je kunt gebruiken tijdens maatschappijleerlessen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. We delen ‘m graag met je:

Een module bevat verschillende meerkeuzetoetsen waarmee de leerling zichzelf kan testen. Onderaan elke les staat een aantal oefenvragen waarmee te leerlingen kan testen of hij de stof beheerst. Iedere module bevat een Test jezelf en op de Begrippenpagina vind je flashcards en links naar StudyGo (voorheen WRTS) en Quizlet om de begrippen te oefenen.

De leerling kan zijn resultaten zien op zijn Profielpagina onder het tabje Toetsresultaten. De docent kan de toetsresultaten per leerling zien in het Schoolbeheer. Deze vind je bij Klassen & leerlingen.

Jongeren lijden onder de coronacrisis. En dat merken we op school. Minister Arie Slob stelt een behoorlijke berg geld beschikbaar voor het inlopen van de zogenaamde leerachterstanden. Wellicht zijn er op jouw school ook al gesprekken gaande om dit geld zo goed mogelijk te besteden. Met de overgangsvergadering in aantocht, proberen we wanhopig onze leerlingen alsnog te motiveren om toch hogere cijfers te halen. Maar doen we daarmee recht aan onze leerlingen? Ik denk het niet.

‘Ik moet na dit klotejaar dat me door depressieve periodes en paniekaanvallen gesleurd heeft twee maanden lang eindexamen doen. Ik maak me niet zorgen om de titel ‘coronadiploma’, ik maak me zorgen over mijn suïcidale vrienden. Heel fijn dat we een extra herkansing krijgen hoor. Precies wat overspannen tieners nodig hebben, nog een toets…. Corona geeft ons niet een leerachterstand het geeft ons een leefachterstand.’

Hierboven een veelzeggend citaat van de 17-jarige scholieren Elze in de Volkskrant. Ik merk bij mijn eigen leerlingen eenzelfde soort hang naar vrijheid. De verhalen over het weekend zijn iedere week eentoniger. Er wordt gehangen, op de bank en bij goed weer buiten. Op een park, vaak met alcohol en/of drugs. “We moeten wat!” Gelukkig zijn de terrassen open en worden de openingstijden ruimer.

Sinds de heropening van het voortgezet onderwijs, is het mij overduidelijk waar leerlingen behoefte aan hebben: elkaar zien, elkaar spreken, elkaar aanraken….Wat boeit hen die onvoldoende voor wiskunde, als ze de helft van de week alle lessen op afstand moeten volgen? Ze willen echt contact, de zekerheid hebben dat het goed gaat met hun vrienden, de vertrouwde structuur van een volle klas. Maar het meest van alles willen ze van hun stress af!

Daarom besloot ik tijdens mijn lessen maatschappijleer het gesprek aan te gaan met mijn leerlingen. Ik probeerde los te komen van de druk van school en met ze in gesprek te gaan over hun leven in deze periode. Daarvoor heb ik de opdracht van Methode M bij de module Burgerschap gebruikt en wat aangepast. Ik liet alle leerlingen een persoonlijke bijsluiter maken, waarin zij vertellen hoe ze zelf in elkaar zitten en hoe ze willen dat anderen met hen omgaan. Daarna hadden we een klassengesprek, waarbij de leerling even lekker konden ventileren! Dat mag ook bij maatschappijleer!

Schrijf je eigen persoonlijke coronabijsluiter. Geef antwoord op de volgende vragen:

1. Omschrijf je karakter (bijvoorbeeld: eigenwijs of verlegen of juist spontaan).
2. Waar ben je goed in?
3. Waar krijg je energie van?
4. Wat heb je het afgelopen schooljaar door corona het meest gemist?
5. Wat is voor jou de belangrijkste versoepeling?
6. Wat vond je het lastigste tijdens de coronacrisis?
7. Wat zul je als dit voorbij is nooit meer vergeten?

Dit was mijn lijstje met vragen. Doe er je voordeel mee. Succes!

Met de verkiezingen in aantocht, vind ik het belangrijk om mijn leerlingen bewust te maken van het politieke landschap in Nederland. Want passen de thema’s die zij belangrijk vinden, ook bij de partijen die ze goed vinden? Dan is het maken van een stemwijzer eigenlijk het leukste!

Tot nu toe vond ik de bestaande stemwijzers niet zo’n succes in de klas. Een ellenlange lijst aan stellingen doorworstelen, die bol staat van de moeilijke woorden. Na 10 minuten gaven de leerlingen vaak al op.

Tijd om zelf een stemwijzer te maken, met eenvoudige stellingen en qua tijd goed te doen. Daarom is er nu de stemwijzer van Methode M!

Je kunt hem vinden op: jongerenstemtest.nl.

Onze stemwijzer is speciaal gemaakt voor jongeren van 12 tot 16 jaar. Aan de hand van maximaal 13 eenvoudige eens/oneens-vragen krijgen zij inzicht in hun eigen politieke voorkeur en staan de vragen én uitslagen garant voor een leuk gesprek in de klas: ‘Hoe kan ik nu uitkomen bij de ChristenUnie?’, ‘Ik dacht eigenlijk dat het GroenLinks zou worden’ en ‘Hoe kan dit nu?’

Je kunt de resultaten van je klas bundelen, door alle leerlingen dezelfde label te laten invullen. Bekijk de uitslag door achter de url het label te plakken: jongerenstemtest.nl/uitslag/klas3a.

Laat je me weten hoe de stemwijzer in jouw klas werd gemaakt?

Deze maand blijven de scholen nog dicht vanwege het coronavirus, de vraag blijft ook of we daarna nog “normaal” naar school kunnen. Daarom bieden we Midden in het Nieuws nu kosteloos aan tot het einde van dit schooljaar.

Wekelijks wordt in Midden in het nieuws een relatie gelegd door actuele gebeurtenissen in Nederland, Europa en de wereld te verbinden met onderwerpen uit de vakken burgerschap en maatschappijleer. Het digitaal actualiteitenoverzicht bestaat wekelijks uit 4 pagina’s nieuws met daarin o.a. koppensnellers, mediaoverzicht, de week in beeld en video, nieuwsfoto van de week, het woordspel, open vragen en stellingen (kritisch denken) over economische, sociaal-maatschappelijke, politieke en gezondheidsonderwerpen. Door gebruik te maken van hyperlinks (voor artikelen en filmpjes) is het lesprogramma volledig zelfstandig te maken. Het maken van het volledige weekoverzicht duurt ongeveer 30-45 minuten.

Het digitale lesmateriaal is ontwikkeld door Klaas-Eel de Boer, zelfstandig uitgever en docent actualiteiten en burgerschap op het Albeda in Rotterdam. Als je interesse hebt in het digitale weekoverzicht Midden in het nieuws, neem dan gerust contact op. Elke zondag stuur ik je het weekoverzicht in word.

Dit is een gastbijdrage van Klaas-Eel de Boer, auteur Midden in het Nieuws.

Natuurlijk Leren bij Were Di Drie (WDD) in Valkenswaard is een plek waar al ruim 15 jaar professionals het onderwijs anders vormgeven dan dat men in Nederland is gewend. Anders omdat er geen reguliere methode wordt gebruikt, leerlingen samenwerken aan opdrachten, workshops krijgen van experts binnen en buiten de school en samen met coaches via eigen onderzoeken werken aan uitdagende projecten.

Bijna 10 jaar heb ik onderdeel van deze onderwijsvorm mogen zijn. Van die jaren zijn er te veel pareltjes om te delen in één artikel, maar het begin moet ergens worden gemaakt. Er over lezen is een optie, het ervaren eigenlijk veel beter. Voel je daarom vooral vrij om dit artikel te skippen en meteen een afspraak te maken om WDD in de praktijk te ervaren! Liever eerst meer informatie? Lees dan verder.

Project: Play the poli game, maar met mate(n)

Een duurzaam project binnen maatschappijkunde draait op basis van gamification. Het thema politiek was voor onze VMBO leerlingen een taai en ver-van-hun-bed aangelegenheid. Het onderwerp politiek is daarmee extra lastig, omdat de beginsituatie van de leerlingen hier vaak nihil is. Met het game project breng je deze wereld dichterbij.

Leerlingen werken in groepen van drie aan een plan om een eigen game, met als theoretische inhoud de vier politieke niveaus, te ontwerpen. De uitkomsten verschillen enorm van kwartetten tot digitale Triviantachtige games. Het hoogtepunt? Drie leerlingen die hun game “Master of Politics” aan minister-president Mark Rutte aanboden. “Doet hij ook eens wat anders in zijn lessen”.

Belemmeringen loslaten

Veel onderwijsvormen zijn gebonden aan uren en zitten vast aan lokalen waar het onderwijs moet plaatsvinden. WDD biedt de ruimte aan professionals en leerlingen om dit anders vorm te geven. De dag van de criminaliteit is hier een voorbeeld van.

Niet met het vingertje wijzen, leerlingen besmetten met zogenaamde feiten en vertellen hoe het in elkaar zit, maar ze zelf onderzoek laten doen. Gevoed met input van experts van buiten, zoals politie, ex-gedetineerden, advocaten, jeugdgevangenismedewerkers en politici, vormen zij een mening over criminaliteit in de breedste zin van het woord. Het gat in de markt was ooit snel gevonden: ”Een opleiding tot crimineel, Inge. Dat zou gaaf zijn”. Tot op de dag van vandaag mis ik het in de MBO brochures.

Er is altijd meer, hoe dan?

Enthousiast(er) geworden na het lezen van dit artikel? Aarzel dan niet, maar ga gewoon eens langs om te ontdekken hoe het ook kan. Denk niet in beperkingen, maar grijp deze kans om jezelf echt te laten inspireren.

Dit is een gastbijdrage van Inge van Beers. Inge heeft bijna 10 jaar gewerkt binnen het Natuurlijk Leren van Were Di Drie in Valkenswaard. Hier zag zij vmbo-leerlingen van alle niveaus en alle leerjaren. Momenteel is zij werkzaam als docente Sociaal Werk bij Summa Eindhoven. Naast actief bezig te zijn met het ontwikkelen van onderwijs is zij raadslid in de gemeente Oisterwijk. Hier houdt zij zich o.a. bezig met jeugd, sociaal domein en de inclusieve samenleving.

Denk je even rustig op vakantie te zijn, breekt ook het “coronavirus” in Nederland uit. Je weet dan al waar het de komende week op school over gaat..  als gezond-kritische leraar maatschappijleer kijk je het hele gebeuren met argusogen aan. Toch weet je dat je er in de klas aandacht aan moet besteden.

Dankzij de enorme aandacht voor het virus is het namelijk meer een maatschappelijk vraagstuk dan een stevig griepje. Er zijn verschillende facetten van deze hype die matchen met ons vak: een vraagstuk om te analyseren, het nieuws te checken op betrouwbaarheid, de impact die het heeft op de samenleving: mensen worden angstig, mensen gaan discrimineren. Genoeg om met je klas over te praten dus!

Om je vooruit te helpen heb ik een gratis en vrij toegankelijke keuzeopdracht gemaakt:

Coronavirus: mediahype of serieuze dreiging?

Doe er je voordeel mee! Succes! Groetjes uit Tilburg.

Op zoek naar manieren om de lesstof bij maatschappijleer praktischer te maken, kwam ik op het idee om een “nieuwsgenerator” te maken. Een eenvoudige en snelle tool voor leerlingen om zelf nieuwsartikelen te schrijven. Met alles erop en eraan, zodat je het gevoel hebt dat je echt voor een nieuwswebsite schrijft.

Je kunt alles aanpassen: de nieuwskop, de inleiding, de tekst en zelfs een passende afbeelding kiezen. De focus ligt wat mij betreft niet zozeer op de tekst, maar juist op de vorm. Door leerlingen een “journalistieke stijl” (kwalitatief of populair) te laten kiezen, laten we ze zien dat de stijl van een artikel van invloed is op je beeldvorming.

Je kunt er zelf allerlei opdrachten voor bedenken:

• Laat ze zelf een nieuwsartikel schrijven over een gebeurtenis,
• Stuur ze op pad als echte journalisten,
• Of moeten ze juist zien hoe makkelijk het is om nepnieuws te maken?

Via de “deelknop” kunnen leerlingen heel eenvoudig hun nieuwsartikel met elkaar delen, maar ook een eigen variant erop maken.

Ga direct naar de nieuwsgenerator

Hij is nog in ontwikkeling, dus kom je een foutje tegen of heb je een suggestie laat het me gerust weten!

Wie een beetje oplet in de media zal merken dat er (in ieder geval binnen het medialandschap) sprake is van verharding en polarisatie. De termen links en rechts lijken hun oorspronkelijke politieke betekenis en gelaagdheid te verliezen en worden schijnbaar beperkt tot de sociaal-culturele dimensie. Afhankelijk van welk platform je bezoekt blijken linkse mensen ‘gutmenschen en deugers’ die wegkijken voor de nadelige gevolgen van migratie en islamisering en zijn rechtse mensen kennelijk racisten/fascisten in de dop die op ieder moment de democratie en rechtsstaat de doodsteek kunnen geven. Dat de werkelijkheid ongetwijfeld genuanceerder en meer complex is dan deze tamelijk extreme links-rechts tegenstelling lijkt er niet toe te doen.

Deze ‘cultuurstrijd’ is op het hele wereldpodium terug te zien. Aan de ene kant zie je sterke progressieve bewegingen (Denk aan de #metoo-beweging en de toenemende roep om inclusiviteit), en aan de andere kant is er duidelijk een rechts-conservatieve stroom aanwezig (de verkiezing van Donald Trump).

Ergens in het midden van dit gespannen politieke wereldtoneel heeft komedie nog steeds een functie te vervullen. Een belangrijke functie zelfs naar mijn idee. Maar ook komedie is zoekende. Wanneer er zoveel spanningen zijn en grote groepen zich zo defensief terugtrekken in hun eigen gelijk, kan men dan nog wel tegen een stevige grap? De islam was al een hele tijd een onderwerp waar humoristen mee aan het worstelen waren, maar hoe zit het inmiddels met de rest? Kunnen een Jesse Klaver, Thierry Baudet, Donald Trump of Justin Trudeau nog wel een beetje te kakken worden gezet zonder dat je door hun aanhang geslacht wordt op het digitale strijdtoneel? Of, mag je groepen die als ‘kwetsbaar’ worden beschouwd nog wel te grazen nemen? Ze zijn immers zo hard aan het strijden voor emancipatie en erkenning.

De Amerikaanse comedian Dave Chappelle is zich bewust van deze spanningen en weet dat hij ook onder een vergrootglas ligt. Hij kiest er in zijn recente show “Sticks & Stones” op Netflix duidelijk voor om de tendens van politieke correctheid (lees: sparen van kwetsbare groepen) te lijf te gaan. Hij kiest ervoor om juist alle grappen te maken die eigenlijk niet kunnen over alle groepen waar dat eigenlijk niet over mag. Thans, volgens een significant deel van de bevolking dan.

De reacties waren niet mals en ophef alom. Vraag is… gaat Dave Chapelle te ver? Zijn er grenzen aan humor? Wanneer je bespot wordt door een comedian, hoor je er dan juist bij of word je juist buitenspel gezet?

En, hoe zullen onze leerlingen daarover denken? Daarom een lesbrief over Dave Chappelles laatste Netflix special: Sticks & Stones

Lesbrief: Dave Chappelle Sticks & Stones

Dit is een gastbijdrage van Hertzen Hokwerda. Hertzen zoekt graag naar (ophef veroorzakende) actualiteiten die mogelijkheden bieden om in de lessen een brug te slaan tussen de theorie van maatschappijleer en de leefwereld van de leerling. Een beetje schuren, een beetje ongemakkelijk, het mag wringen in zijn lessen. Probeert daarom ook, soms ronduit krampachtig, enigszins op de hoogte te blijven van wat er speelt in de wereld van jongeren. Van muziek, films, games en series tot het reilen en zeilen binnen de digitale werkelijkheid van de tiener.