Bij de sollicitatie voor mijn nieuwe baan werd mij gevraagd een proefles te houden. Toen ik tijdens deze proefles dit filmpje liet zien, kreeg ik daar als feedback op terug dat ze het een gewaagde keuze vonden, maar dat het liet zien dat ik een echte maatschappijleerdocent ben.
Ze vonden het gewaagd, omdat ik de leerlingen niet kende en dus niet kon weten of er leerlingen bij zouden zitten die hier gevoelig op zouden kunnen reageren. En een echte maatschappijleerdocent, omdat ik het risico nam en liet zien dat ik gevoelige onderwerpen niet uit de weg ga.
In het algemeen ga ik gevoelige onderwerpen niet uit de weg. Voor de discussie in de klas zoek ik ze soms zelfs op. Maar het zette me wel aan het denken wat er nu eigenlijk voor nodig is om gevoelige onderwerpen te behandelen. Vijf tips die hierbij kunnen helpen:
1. Veilige leeromgeving
Het begint bij je klassenmanagement. In een klas waar respect en veiligheid heerst, is er ruimte voor andere geluiden. Mijn feedback gevers hadden ergens wel een punt, gevoelige onderwerpen kun je beter bespreken met een klas die je kent, een veilige sfeer in de klas heeft (soms) tijd nodig. Dan weet je waar de pijnpunten bij leerlingen zitten en welke leerlingen je in de gaten moet houden en bij moet sturen.
2. Neem het initiatief
Neem zelf het initiatief. Gebruik een werkvorm waar je je comfortabel bij voelt. Maak het bespreekbaar en laat leerlingen er vooral zelf over praten. Zo krijg je ook een goed beeld wat er bij hen leeft. Voor ideeën van werkvormen heeft SLO verschillende activerende werkvormen verzameld. Voor discussie kun je terecht bij hoofdstuk 6 (p.47-57).
3. Doe aan context
Geef context aan een mening. Hang een discussie op aan de lesstof. Vraag door en zorg desnoods zelf voor achtergronden, hierbij speelt de actualiteit een belangrijke rol. Wat hierbij kan helpen is een actualiteiten database bij te houden. Bewaar alle interessante artikelen en nieuwsitems die je tegenkomt.
4. Gebruik feiten
Leerlingen kunnen honderden argumenten voor een mening hebben, maar een leraar heeft de feiten. Zorg dat je geïnformeerd bent en laat je niet verleiden tot een eigen mening. Wel is het goed om leerlingen te spiegelen. Cijfers zijn de meest harde feiten, het CBS is daarbij je beste vriend.
5. Gebruik steekhoudende argumenten
Laat leerlingen enkel steekhoudende argumenten aandragen. Daar zijn de feiten weer! En dus geen stereotypen, vooroordelen of gevoelens. Dit is lastig als het over onderwerpen gaat die dicht bij de leerlingen liggen maar het is van belang om dit te benoemen en te bewaken om te voorkomen dat de discussie te verhit wordt.
Leraar maatschappijleer neem het initiatief!
Dit is een gastbijdrage van Linda Schoonen. Linda werkt sinds dit schooljaar op het Sprengeloo college in Apeldoorn. Daar geeft ze les aan alle stromingen van het vmbo. Naast maatschappijleer buigt ze zich ook over een aantal uurtjes levensbeschouwelijke vorming.