Maatschappijleer afsluiten met een centraal examen?

Docenten maatschappijleer: wakker worden! Er is een vakvernieuwing in aantocht. Er ligt een compleet nieuw examenprogramma klaar om mee te testen. De vakvernieuwingscommissie heeft daarbij nog een ander voorstel gedaan om de manier waarop leerlingen het vak maatschappijleer afsluiten te veranderen. Het idee is om niet alleen het schoolexamen te behouden, maar ook een centraal examen in te voeren.

Hoe wordt maatschappijleer nu afgesloten?

Op dit moment wordt het vak maatschappijleer op zowel het vmbo, havo als vwo afgesloten met een schoolexamen (SE). Dit betekent dat er geen centraal examen is, en de invulling van de afsluiting grotendeels in handen ligt van de school en de docent. Scholen hebben de vrijheid om te bepalen welke onderwerpen ze behandelen en op welke manier ze deze toetsen.

Voordelen van het huidige schoolexamen:

• Scholen kunnen het examenprogramma aanpassen aan hun eigen visie, de actualiteit en de behoeften van hun leerlingen.
• Het schoolexamen biedt ruimte om snel in te spelen op actuele gebeurtenissen, zoals politieke veranderingen of nieuwe maatschappelijke kwesties.
• Docenten kunnen het examen aanpassen aan het niveau van hun leerlingen en bijvoorbeeld extra aandacht geven aan onderwerpen waar de klas meer moeite mee heeft.

Nadelen van het huidige schoolexamen:

• Omdat scholen zelf bepalen hoe ze het SE invullen, zijn er grote verschillen in moeilijkheidsgraad en inhoud tussen scholen. Dit zorgt ervoor dat de ene leerling misschien veel intensiever getoetst wordt dan de andere.
• Omdat er geen centraal examen is, ontbreekt een uniforme standaard om leerlingen te beoordelen. Dit kan de vergelijkbaarheid van diploma’s tussen scholen beïnvloeden.
• Minder borging van kennis en vaardigheden: Het ontbreken van een centraal examen betekent dat de focus soms meer ligt op ervaringsgerichte opdrachten en minder op het toetsen van belangrijke kennis en vaardigheden.

Het voorstel van de commissie

De vakvernieuwingscommissie stelt voor om naast het huidige schoolexamen (SE) een centraal examen (CE) in te voeren voor maatschappijleer. Dit zou betekenen dat leerlingen in de toekomst zowel een schoolexamen als een centraal examen moeten afleggen. Het CE zou zich vooral richten op de borging van kernkennis en vaardigheden, terwijl het SE de ruimte blijft bieden voor meer actuele en ervaringsgerichte opdrachten.

“Daarom adviseert de vakvernieuwingscommissie om te onderzoeken welke andere toetsvormen beter passen bij de doelstellingen van maatschappijleer, en om deze een plek te geven in het CE. Voorbeelden van mogelijke toetsvormen kennen we uit Engeland, waar het vak Citizenship Studies centraal wordt afgesloten. Ook kan gedacht worden aan: game-based assessment, een simulatie en een online interactieve toets vergelijkbaar met het theorie-examen voor een rijbewijs.”

Voordelen van een centraal examen:

De voordelen van de nieuwe wijze van afsluiting (met zowel een schoolexamen als een centraal examen) zijn:

• Een centraal examen zorgt voor een uniforme toetsing, waardoor alle leerlingen, ongeacht de school, aan dezelfde standaard moeten voldoen.
• Door het centraal examen ontstaat er een landelijke standaard voor toetsing, wat zorgt voor meer betrouwbaarheid en validiteit in de beoordeling van leerlingen.
• Het centraal examen richt zich op het toetsen van essentiële kennis en vaardigheden, zoals politieke en maatschappelijke geletterdheid, wat bijdraagt aan een stevige basis voor leerlingen.
• Het CE zorgt ervoor dat er minder verschillen zijn tussen de manier waarop scholen het vak afsluiten, waardoor diploma’s beter vergelijkbaar zijn.

Nadelen van een centraal examen:

• Een centraal examen betekent dat er minder ruimte is om in te spelen op actuele gebeurtenissen en maatschappelijke kwesties die tijdens het schooljaar spelen. Dit kan de actualiteit en dynamiek van het vak verminderen.
• Een extra examen kan voor meer druk zorgen bij leerlingen, vooral omdat ze naast het SE nu ook voor het CE moeten slagen.
• Doordat een deel van het examen landelijk is vastgelegd, hebben docenten minder ruimte om het examen aan te passen aan de behoeften en het niveau van hun leerlingen.

Wie beslist hier nu over?

Het besluitvormingsproces rondom de vakvernieuwing van maatschappijleer verloopt in verschillende stappen en wordt uiteindelijk genomen door het ministerie van OCW. Het traject gaat als volgt verder:

1. Adviesfase: De vakvernieuwingscommissie heeft het voorstel gedaan, en dit advies wordt besproken met relevante onderwijsorganisaties, zoals de NVLM, schoolleiders en toetsontwikkelaars (zoals Cito en het CvTE).
2. Evaluatiemoment: Er wordt een consultatieronde georganiseerd waarbij docenten, scholen en onderwijsinstellingen feedback kunnen geven op het conceptexamenprogramma en de voorgestelde wijzigingen.
3. Goedkeuring door het ministerie van OCW: Uiteindelijk beslist het ministerie van OCW of het voorstel wordt overgenomen en ingevoerd. Het ministerie weegt de adviezen van de vakvernieuwingscommissie en andere belanghebbenden mee in hun besluitvorming.
4. Implementatie en overgangsperiode: Zodra het ministerie het besluit heeft genomen, volgt er een periode waarin een syllabus en toetsvormen kunnen worden ontwikkeld.

Tijdsduur

Het hele traject, vanaf het moment van advies kan ongeveer 3 tot 5 jaar duren. De vakvernieuwingscommissie heeft aangegeven dat het gewenste scenario op de langere termijn (8-10 jaar) volledig gerealiseerd zou moeten zijn. Tot die tijd geldt dan hoe dan ook het nieuwe examenprogramma.

Wat denk jij?

Het is van belang dat leraren maatschappijleer meepraten. Zodat het een proces waar leraren onderdeel van zijn. Geef zeker je reactie op de voorstellen in onze reacties, het wordt zeker gelezen.