De onderwijsinspectie heeft in het kader van het masterplan basisvaardigheden burgerschap extra aandacht voor de wet op burgerschap en hoe scholen deze toepassen. Wanneer een school onvoldoende kan aantonen daadwerkelijk aan burgerschap te werken krijgt ze van de inspectie een herstelopdracht.
Wat zijn de eisen voor scholen omtrent burgerschap?
De enige wettelijke eis die wordt gesteld, is de “Wet op het Burgerschap”. Tot het moment dat de conceptkerndoelen door de Tweede Kamer zijn goedgekeurd, geldt enkel de wet zelf. De bouwstenen, de conceptkerndoelen en de vier competenties van Ten Dam zijn slechts een houvast om je burgerschapsonderwijs op te bouwen.
Je moet dus voldoen aan de wet.
Wat staat er in de wet op burgerschap?
De wettekst is als volgt (bron):
Het onderwijs bevordert actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze, waarbij het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar richt op:
- het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
- het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de pluriforme, democratische Nederlandse samenleving; en
- het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid alsmede de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.
Het bevoegd gezag draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met de waarden, bedoeld in het derde lid, onderdeel a, creëert een omgeving waarin leerlingen worden gestimuleerd actief te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden en draagt voorts zorg voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht de in het derde lid, onder c, genoemde verschillen.
Visie op burgerschapsonderwijs
Als school moet je een aantal zaken goed op orde hebben. Je hebt een visie nodig die door de hele school wordt gedragen. Deze visie moet zichtbaar zijn in de school, bekend zijn bij docenten en herkend worden door leerlingen.
Sleutelwoorden zijn: doelgericht, samenhangend, herkenbaar en borging. We zoomen even in:
Doelgericht burgerschapsonderwijs
Je bent doelmatig bezig met de lessen. Alle projecten, lessen of uitstapjes hebben een leerdoel en passen in een leerlijn.
Samenhang in burgerschapsonderwijs
Er zit samenhang tussen alle lessen burgerschap. Er is een doorlopende leerlijn en bij alle vakken die iets met burgerschap doen weten jullie van elkaar wat en waarom.
Herkenbaar burgerschapsonderwijs
De geplande lessen en projecten worden daadwerkelijk uitgevoerd en leerlingen voelen dat ze bezig zijn met burgerschapsonderwijs.
Inzichtelijk maken burgerschapsonderwijs
Je kunt aantonen dat leerlingen bezig zijn met burgerschapsonderwijs.
Hulp nodig?
Ben je nog zoekende hoe je nu concreet invulling kunt geven aan burgerschap op jouw school? Jullie doen wel allerlei mooie dingen op school, maar zijn nog op zoek naar een rode draad? Gebruik dan het lesmateriaal van Methode M voor burgerschap. Met behulp van onze lessen heb je actueel en flexibel lesmateriaal voor de hele school met voldoende samenhang en borging. Met behulp van onze portfoliofunctie (beschikbaar vanaf schooljaar 2024-2025) breng je leerresultaten in beeld.
Heb je ondersteuning nodig met het maken van een visie op burgerschap en het stellen van eigen leerdoelen? Schakel dan onze favoriete burgerschapsexpert Arie van de Vrie in.
Extra tip: besteed ook tijd aan de professionalisering van docenten
Niet alleen leerlingen moeten geschoold worden in burgerschapsonderwijs. Ook docenten moeten in staat zijn dit over te brengen. Besteed daarom tijd aan de professionalisering van docenten.
Heb je een vraag over burgerschapsonderwijs? Stel ze hieronder in de comments! We helpen je graag 👇
Willem zegt:
Hallo.
Kan burgerschap ook als vak gegeven worden, of moet het in andere vakken geïntegreerd zijn.
Stef van der Linden zegt:
Hallo Willem. De wet laat je daar in principe vrij in. De school moet zelf een keuze maken hoe zij burgerschapsonderwijs borgen. Hoe en waar in de school heeft dit onderwerp voldoende draagvlak. Succes!