De 10 veelgestelde vragen over criminaliteit (met antwoorden)

Het onderwerp criminaliteit behandelt voornamelijk regels en feiten, regels die vaak veranderen en feiten die je na een jaar misschien alweer vergeten bent. Laten we het geheugen opfrissen met de 10 meest gestelde vragen over criminaliteit. Bijgewerkt in oktober 2023.

1. Is levenslang in Nederland ook écht levenslang?
2. Mag je een joint roken op straat?
3. Hoeveel wiet of hasj mag je bij je dragen?
4. En hoe zit dat met ‘openbaar dronkenschap’?
5. Tot welke leeftijd moet je verplicht naar school?
6. Is te hard rijden met dodelijk gevolg een overtreding?
7. Zijn de meeste criminelen mensen met een migratieachtergrond?
8. Hoeveel moorden worden er in Nederland gepleegd?
9. Wat gebeurt er bij nieuw bewijs na vrijspraak?
10. Wordt Nederland steeds veiliger?

1. Is levenslang in Nederland ook écht levenslang?

2. Mag je een joint roken op straat?

Volgens de Opiumwet is: het bezitten, telen, dealen en exporteren van softdrugs verboden. Zoals je ziet staat gebruik niet in dit rijtje. Dit wil dus zeggen dat gebruik van softdrugs in Nederland niet bij de wet verboden is. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk waar gebruik wel strafbaar is. Bezit van drugs is echter wel een strafbaar feit. Nu moet je om drugs te kunnen gebruiken, deze drugs ook bezitten. Op die grond zou je volgens de Opiumwet het gebruik toch kunnen vervolgen.

Bron: jellinek.nl

3. Hoeveel wiet of hasj mag je bij je dragen?

Je mag niet meer dan 5 gram wiet of hasj bezitten. Word je aangehouden met minder dan 5 gram wiet op zak, dan kan het zijn dat je wiet wordt ingenomen. Je krijgt daarvoor geen boete, maar de politie registreert het bezig wel. Je naam is dan bekend bij de politie, maar je krijgt geen strafblad.

Ook het hebben van enkele (maximaal 5) cannabisplanten wordt gedoogd, zolang er maar geen sprake is van beroeps- of bedrijfsmatig handelen (waaronder het hebben van een winstoogmerk).

Bron: wetrecht.nl en trubendorffer.nl

4. En hoe zit dat met ‘openbaar dronkenschap’?

De meeste gemeenten hebben besloten dat je op bepaalde plekken niet mag drinken, omdat dat overlast kan veroorzaken. Op sommige plekken mag het wel, maar je mag je niet hinderlijk gedragen. Dat is namelijk openbare dronkenschap. En dat is je asociaal gedragen op straat.

Bron: vraaghetdepolitie.nl

5. Tot welke leeftijd moet je verplicht naar school?

Leerlingen van 5 tot 16 jaar zijn leerplichtig. Jongeren tussen de 16 en 18 jaar die nog geen startkwalificatie hebben behaald zijn kwalificatieplichtig. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). De kwalificatieplicht geldt niet voor jongeren die praktijkonderwijs gevolgd hebben

Bron: rijksoverheid.nl

6. Is te hard rijden met dodelijk gevolg een overtreding?

Doodslag is een misdrijf, terwijl het rijden met een snelheid van 200 km per uur op de snelweg wordt gezien als een overtreding. Soms zorgt het één voor het ander. Dit maakt het lastig om het te beoordelen.

Te hard rijden met dodelijk gevolg leidt tot ongeveer ‘8 mnd gs ov 3 jr OBM’ (8 maanden gevangenisstraf onvoorwaardelijk, plus 3 jaar ontzegging van de rijbevoegdheid) volgens de website advocaat-verkeersstrafrecht.nl. Zij hebben een overzichtelijke tabel die de strafmaat ongeveer weergeeft. Wanneer er alcohol in het spel is, worden de straffen aanzienlijk hoger.

7. Zijn de meeste criminelen mensen met een migratieachtergrond?

Volgens CBS Statline worden mensen met een migratieachtergrond (84 520x in 2022) vaker verdacht van een misdrijf, dan mensen met een Nederlandse achtergrond (72 890x in 2022).

Als we kijken naar criminaliteit onder verschillende herkomstgroepen, zien we dat mensen met een niet-westerse migratieachtergrond vaker betrokken zijn bij criminaliteit. Ze zijn niet alleen vaker verdachte, maar ook vaker slachtoffer van criminaliteit. De oververtegenwoordiging van niet-westerse herkomstgroepen in de criminaliteitscijfers wordt kleiner wanneer we rekening houden met leeftijd, stedelijkheid van de woonomgeving en opleiding. Voor sommige groepen verdwijnt de oververtegenwoordiging dan, maar voor andere niet. Binnen de vier ‘klassieke’ migrantengroepen (Surinamers, Turken, Marokkanen, Antillianen) zijn met name mensen met een Marokkaanse en Antilliaanse migratieachtergrond vaker betrokken bij geregistreerde criminaliteit.

Bron: tweedekamer.nl

8. Hoeveel moorden worden er in Nederland gepleegd?

In 2022 kwamen in Nederland 142 mensen om het leven door moord of doodslag, 16 meer dan in 2021. Het aantal vrouwelijke slachtoffers nam toe met 10 (van 38 naar 48), terwijl het aantal mannelijke slachtoffers steeg met 6 (van 88 naar 94).

Bron: cbs.nl

9. Wat gebeurt er bij nieuw bewijs na vrijspraak?

Mensen die zijn vrijgesproken van een misdrijf dat de dood van een ander heeft veroorzaakt, kunnen in de toekomst alsnog worden vervolgd als er nieuw bewijs tegen hen is. Het moet dan wel gaan om een misdrijf dat ze met opzet hebben gepleegd.

Bron: parool.nl

10. Wordt Nederland steeds veiliger?

Tussen 2012 en 2022 daalde de door de politie geregistreerde criminaliteit in Nederland met bijna een derde, blijkt uit cijfers van de overheid.

De meest voorkomende misdrijven — zoals geweld, vermogensdelicten en vandalisme — liepen tijdens die periode in aantal terug met 40 procent. In 2012 werden 8,3 miljoen misdrijven geregistreerd, afgelopen jaar waren dat er 4,9 miljoen. Ook het aantal straffen voor misdrijven, die door de politie, het OM en rechters samen werden uitgedeeld, daalde met 43 procent. Het aantal boetes dat door de politie werd uitgedeeld, daalde zelfs met 82 procent. Het is niet duidelijk waar deze afname aan toe te schrijven is.

Bron: nrc.nl

Deze blog stond oorspronkelijk op maatschappijleer.net. Oktober 2023 hebben we dit artikel geactualiseerd.