Natuurlijk Leren bij Were Di Drie (WDD) in Valkenswaard is een plek waar al ruim 15 jaar professionals het onderwijs anders vormgeven dan dat men in Nederland is gewend. Anders omdat er geen reguliere methode wordt gebruikt, leerlingen samenwerken aan opdrachten, workshops krijgen van experts binnen en buiten de school en samen met coaches via eigen onderzoeken werken aan uitdagende projecten.

Bijna 10 jaar heb ik onderdeel van deze onderwijsvorm mogen zijn. Van die jaren zijn er te veel pareltjes om te delen in één artikel, maar het begin moet ergens worden gemaakt. Er over lezen is een optie, het ervaren eigenlijk veel beter. Voel je daarom vooral vrij om dit artikel te skippen en meteen een afspraak te maken om WDD in de praktijk te ervaren! Liever eerst meer informatie? Lees dan verder.

Project: Play the poli game, maar met mate(n)

Een duurzaam project binnen maatschappijkunde draait op basis van gamification. Het thema politiek was voor onze VMBO leerlingen een taai en ver-van-hun-bed aangelegenheid. Het onderwerp politiek is daarmee extra lastig, omdat de beginsituatie van de leerlingen hier vaak nihil is. Met het game project breng je deze wereld dichterbij.

Leerlingen werken in groepen van drie aan een plan om een eigen game, met als theoretische inhoud de vier politieke niveaus, te ontwerpen. De uitkomsten verschillen enorm van kwartetten tot digitale Triviantachtige games. Het hoogtepunt? Drie leerlingen die hun game “Master of Politics” aan minister-president Mark Rutte aanboden. “Doet hij ook eens wat anders in zijn lessen”.

Belemmeringen loslaten

Veel onderwijsvormen zijn gebonden aan uren en zitten vast aan lokalen waar het onderwijs moet plaatsvinden. WDD biedt de ruimte aan professionals en leerlingen om dit anders vorm te geven. De dag van de criminaliteit is hier een voorbeeld van.

Niet met het vingertje wijzen, leerlingen besmetten met zogenaamde feiten en vertellen hoe het in elkaar zit, maar ze zelf onderzoek laten doen. Gevoed met input van experts van buiten, zoals politie, ex-gedetineerden, advocaten, jeugdgevangenismedewerkers en politici, vormen zij een mening over criminaliteit in de breedste zin van het woord. Het gat in de markt was ooit snel gevonden: ”Een opleiding tot crimineel, Inge. Dat zou gaaf zijn”. Tot op de dag van vandaag mis ik het in de MBO brochures.

Er is altijd meer, hoe dan?

Enthousiast(er) geworden na het lezen van dit artikel? Aarzel dan niet, maar ga gewoon eens langs om te ontdekken hoe het ook kan. Denk niet in beperkingen, maar grijp deze kans om jezelf echt te laten inspireren.

Dit is een gastbijdrage van Inge van Beers. Inge heeft bijna 10 jaar gewerkt binnen het Natuurlijk Leren van Were Di Drie in Valkenswaard. Hier zag zij vmbo-leerlingen van alle niveaus en alle leerjaren. Momenteel is zij werkzaam als docente Sociaal Werk bij Summa Eindhoven. Naast actief bezig te zijn met het ontwikkelen van onderwijs is zij raadslid in de gemeente Oisterwijk. Hier houdt zij zich o.a. bezig met jeugd, sociaal domein en de inclusieve samenleving.

Denk je even rustig op vakantie te zijn, breekt ook het “coronavirus” in Nederland uit. Je weet dan al waar het de komende week op school over gaat..  als gezond-kritische leraar maatschappijleer kijk je het hele gebeuren met argusogen aan. Toch weet je dat je er in de klas aandacht aan moet besteden.

Dankzij de enorme aandacht voor het virus is het namelijk meer een maatschappelijk vraagstuk dan een stevig griepje. Er zijn verschillende facetten van deze hype die matchen met ons vak: een vraagstuk om te analyseren, het nieuws te checken op betrouwbaarheid, de impact die het heeft op de samenleving: mensen worden angstig, mensen gaan discrimineren. Genoeg om met je klas over te praten dus!

Om je vooruit te helpen heb ik een gratis en vrij toegankelijke keuzeopdracht gemaakt:

Coronavirus: mediahype of serieuze dreiging?

Doe er je voordeel mee! Succes! Groetjes uit Tilburg.

Er zijn ieder schooljaar leerlingen die opstromen of afstromen en daardoor het PTA van maatschappijleer nog moeten afronden. Je hebt ze dan niet in een normale lessituatie, maar bent als docent maatschappijleer wel verantwoordelijk voor deze leerlingen.

Op zoek naar manieren om de lesstof bij maatschappijleer praktischer te maken, kwam ik op het idee om een “nieuwsgenerator” te maken. Een eenvoudige en snelle tool voor leerlingen om zelf nieuwsartikelen te schrijven. Met alles erop en eraan, zodat je het gevoel hebt dat je echt voor een nieuwswebsite schrijft.

Je kunt alles aanpassen: de nieuwskop, de inleiding, de tekst en zelfs een passende afbeelding kiezen. De focus ligt wat mij betreft niet zozeer op de tekst, maar juist op de vorm. Door leerlingen een “journalistieke stijl” (kwalitatief of populair) te laten kiezen, laten we ze zien dat de stijl van een artikel van invloed is op je beeldvorming.

Je kunt er zelf allerlei opdrachten voor bedenken:

• Laat ze zelf een nieuwsartikel schrijven over een gebeurtenis,
• Stuur ze op pad als echte journalisten,
• Of moeten ze juist zien hoe makkelijk het is om nepnieuws te maken?

Via de “deelknop” kunnen leerlingen heel eenvoudig hun nieuwsartikel met elkaar delen, maar ook een eigen variant erop maken.

Ga direct naar de nieuwsgenerator

Hij is nog in ontwikkeling, dus kom je een foutje tegen of heb je een suggestie laat het me gerust weten!

Als één vraag ons veel gesteld is, dan is het wel de vraag of Methode M ook maatschappijkunde gaat aanbieden. Inmiddels hebben we er ook een antwoord op: Ja, we gaan stap voor stap uitbreiden met Maatschappijkunde!

De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor effectief leren. Weten wij, leraren, wel hoe je effectief kan leren? Of markeren je leerlingen nog steeds gewoon de gelezen teksten? Weten je leerlingen eigenlijk wel hoe ze effectief kunnen leren?

Zijn jouw leerlingen snel afgeleid? Kijken ze liever uit het raam dan in hun boek? Veel leerlingen haken af door te veel tekst, moeilijke woorden en overbodige opdrachten. En dat is jammer. Want maatschappijleer gaat over hen, zij maken deel uit van de maatschappij en daarom is het belangrijk dat zij leren nadenken over belangrijke maatschappelijke onderwerpen.

Wie een beetje oplet in de media zal merken dat er (in ieder geval binnen het medialandschap) sprake is van verharding en polarisatie. De termen links en rechts lijken hun oorspronkelijke politieke betekenis en gelaagdheid te verliezen en worden schijnbaar beperkt tot de sociaal-culturele dimensie. Afhankelijk van welk platform je bezoekt blijken linkse mensen ‘gutmenschen en deugers’ die wegkijken voor de nadelige gevolgen van migratie en islamisering en zijn rechtse mensen kennelijk racisten/fascisten in de dop die op ieder moment de democratie en rechtsstaat de doodsteek kunnen geven. Dat de werkelijkheid ongetwijfeld genuanceerder en meer complex is dan deze tamelijk extreme links-rechts tegenstelling lijkt er niet toe te doen.

Deze ‘cultuurstrijd’ is op het hele wereldpodium terug te zien. Aan de ene kant zie je sterke progressieve bewegingen (Denk aan de #metoo-beweging en de toenemende roep om inclusiviteit), en aan de andere kant is er duidelijk een rechts-conservatieve stroom aanwezig (de verkiezing van Donald Trump).

Ergens in het midden van dit gespannen politieke wereldtoneel heeft komedie nog steeds een functie te vervullen. Een belangrijke functie zelfs naar mijn idee. Maar ook komedie is zoekende. Wanneer er zoveel spanningen zijn en grote groepen zich zo defensief terugtrekken in hun eigen gelijk, kan men dan nog wel tegen een stevige grap? De islam was al een hele tijd een onderwerp waar humoristen mee aan het worstelen waren, maar hoe zit het inmiddels met de rest? Kunnen een Jesse Klaver, Thierry Baudet, Donald Trump of Justin Trudeau nog wel een beetje te kakken worden gezet zonder dat je door hun aanhang geslacht wordt op het digitale strijdtoneel? Of, mag je groepen die als ‘kwetsbaar’ worden beschouwd nog wel te grazen nemen? Ze zijn immers zo hard aan het strijden voor emancipatie en erkenning.

De Amerikaanse comedian Dave Chappelle is zich bewust van deze spanningen en weet dat hij ook onder een vergrootglas ligt. Hij kiest er in zijn recente show “Sticks & Stones” op Netflix duidelijk voor om de tendens van politieke correctheid (lees: sparen van kwetsbare groepen) te lijf te gaan. Hij kiest ervoor om juist alle grappen te maken die eigenlijk niet kunnen over alle groepen waar dat eigenlijk niet over mag. Thans, volgens een significant deel van de bevolking dan.

De reacties waren niet mals en ophef alom. Vraag is… gaat Dave Chapelle te ver? Zijn er grenzen aan humor? Wanneer je bespot wordt door een comedian, hoor je er dan juist bij of word je juist buitenspel gezet?

En, hoe zullen onze leerlingen daarover denken? Daarom een lesbrief over Dave Chappelles laatste Netflix special: Sticks & Stones

Lesbrief: Dave Chappelle Sticks & Stones

Dit is een gastbijdrage van Hertzen Hokwerda. Hertzen zoekt graag naar (ophef veroorzakende) actualiteiten die mogelijkheden bieden om in de lessen een brug te slaan tussen de theorie van maatschappijleer en de leefwereld van de leerling. Een beetje schuren, een beetje ongemakkelijk, het mag wringen in zijn lessen. Probeert daarom ook, soms ronduit krampachtig, enigszins op de hoogte te blijven van wat er speelt in de wereld van jongeren. Van muziek, films, games en series tot het reilen en zeilen binnen de digitale werkelijkheid van de tiener.

Een school is bij uitstek de plek waar generatieverschillen duidelijk zichtbaar worden. Jij werkt misschien graag met PowerPoint, je collega die al wat meer onderwijsjaren erop heeft zitten zweert bij zijn aantekeningen. Jij laat YouTube-video’s zien van Hans Teeuwen en je stagiaire komt aan met vlogvideo’s van de vriendin van Tim Hofman. Wanneer leerlingen het hebben over Videoland denk jij aan de tijd dat je er nog videobanden kon huren. Generatieverschillen zijn er altijd en overal.

Het viel mij op dat we het bij maatschappijleer regelmatig hebben over generatieverschillen, zonder dat we het fenomeen generaties ter sprake brengen. Terwijl generaties juist nu een heel actueel onderwerp zijn. Nieuwsartikelen met zinnen als “dit is de eerste generatie die het niet beter krijgt dan zijn voorgaande generaties” en “hebben de komende generaties nog een gezonde planeet?”. De ‘millennial’ is zelfs een fenomeen geworden waar tijdschriften vol van staan en zelfs workshops over worden gegeven.

Generaties in de les
Ik wilde hier meer aandacht aan geven in mijn lessen en maakte er voor Methode M een special van: Generaties. Een generatie en de generatieverschillen zijn een heel mooi instrument om het begrip referentiekader, socialisatie en cultuuroverdracht bij maatschappijleer nog beter uit te leggen. Niks is tenslotte zo duidelijk als de verschillen tussen opa/oma, papa en mama en de leerling zelf. De Tweede Wereldoorlog, economische crisis, terreur en klimaatproblemen zijn allemaal gebeurtenissen die invloed hebben gehad op de socialisatie van een grote groep mensen. En ze zijn nog eens heel mooi en duidelijk uit te leggen. Wat zou jij ermee kunnen doen?

Lesideeën met generaties:

• Interview je ouders en grootouders over hun opvoeding.
• Wat is de invloed van grote gebeurtenissen op een samenleving? (Tweede Wereldoorlog, Kernwapens, 9/11, vluchtelingencrisis)
• Verklaar de komst van jeugdculturen aan de hand van kenmerken van een generatie.
• De generatie van de toekomst: wat zou er anders zijn?
• Een tijdlijn maken en per generatie uitzoeken wat de belangrijkste waarden en normen waren, welke communicatiemiddelen men gebruikte, welke muziek er werd geluisterd.

De special “Generaties” is voor iedereen vrij toegankelijk op Methode M.

Met trots presenteren we de zomerupdate 2019 van Methode M. En wat voor één! Ieder schooljaar wordt de methode een beetje meer volwassen en werken we verder aan ons doel: de beste methode voor maatschappijleer op het vmbo.