Op zoek naar manieren om de lesstof bij maatschappijleer praktischer te maken, kwam ik op het idee om een “nieuwsgenerator” te maken. Een eenvoudige en snelle tool voor leerlingen om zelf nieuwsartikelen te schrijven. Met alles erop en eraan, zodat je het gevoel hebt dat je echt voor een nieuwswebsite schrijft.
Je kunt alles aanpassen: de nieuwskop, de inleiding, de tekst en zelfs een passende afbeelding kiezen. De focus ligt wat mij betreft niet zozeer op de tekst, maar juist op de vorm. Door leerlingen een “journalistieke stijl” (kwalitatief of populair) te laten kiezen, laten we ze zien dat de stijl van een artikel van invloed is op je beeldvorming.
Je kunt er zelf allerlei opdrachten voor bedenken:
Laat ze zelf een nieuwsartikel schrijven over een gebeurtenis,
Stuur ze op pad als echte journalisten,
Of moeten ze juist zien hoe makkelijk het is om nepnieuws te maken?
Via de “deelknop” kunnen leerlingen heel eenvoudig hun nieuwsartikel met elkaar delen, maar ook een eigen variant erop maken.
Als één vraag ons veel gesteld is, dan is het wel de vraag of Methode M ook maatschappijkunde gaat aanbieden. Inmiddels hebben we er ook een antwoord op: Ja, we gaan stap voor stap uitbreiden met Maatschappijkunde!
De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor effectief leren. Weten wij, leraren, wel hoe je effectief kan leren? Of markeren je leerlingen nog steeds gewoon de gelezen teksten? Weten je leerlingen eigenlijk wel hoe ze effectief kunnen leren?
Zijn jouw leerlingen snel afgeleid? Kijken ze liever uit het raam dan in hun boek? Veel leerlingen haken af door te veel tekst, moeilijke woorden en overbodige opdrachten. En dat is jammer. Want maatschappijleer gaat over hen, zij maken deel uit van de maatschappij en daarom is het belangrijk dat zij leren nadenken over belangrijke maatschappelijke onderwerpen.
Een school is bij uitstek de plek waar generatieverschillen duidelijk zichtbaar worden. Jij werkt misschien graag met PowerPoint, je collega die al wat meer onderwijsjaren erop heeft zitten zweert bij zijn aantekeningen. Jij laat YouTube-video’s zien van Hans Teeuwen en je stagiaire komt aan met vlogvideo’s van de vriendin van Tim Hofman. Wanneer leerlingen het hebben over Videoland denk jij aan de tijd dat je er nog videobanden kon huren. Generatieverschillen zijn er altijd en overal.
Het viel mij op dat we het bij maatschappijleer regelmatig hebben over generatieverschillen, zonder dat we het fenomeen generaties ter sprake brengen. Terwijl generaties juist nu een heel actueel onderwerp zijn. Nieuwsartikelen met zinnen als “dit is de eerste generatie die het niet beter krijgt dan zijn voorgaande generaties” en “hebben de komende generaties nog een gezonde planeet?”. De ‘millennial’ is zelfs een fenomeen geworden waar tijdschriften vol van staan en zelfs workshops over worden gegeven.
Generaties in de les Ik wilde hier meer aandacht aan geven in mijn lessen en maakte er voor Methode M een special van: Generaties. Een generatie en de generatieverschillen zijn een heel mooi instrument om het begrip referentiekader, socialisatie en cultuuroverdracht bij maatschappijleer nog beter uit te leggen. Niks is tenslotte zo duidelijk als de verschillen tussen opa/oma, papa en mama en de leerling zelf. De Tweede Wereldoorlog, economische crisis, terreur en klimaatproblemen zijn allemaal gebeurtenissen die invloed hebben gehad op de socialisatie van een grote groep mensen. En ze zijn nog eens heel mooi en duidelijk uit te leggen. Wat zou jij ermee kunnen doen?
Lesideeën met generaties:
Interview je ouders en grootouders over hun opvoeding.
Wat is de invloed van grote gebeurtenissen op een samenleving? (Tweede Wereldoorlog, Kernwapens, 9/11, vluchtelingencrisis)
Verklaar de komst van jeugdculturen aan de hand van kenmerken van een generatie.
De generatie van de toekomst: wat zou er anders zijn?
Een tijdlijn maken en per generatie uitzoeken wat de belangrijkste waarden en normen waren, welke communicatiemiddelen men gebruikte, welke muziek er werd geluisterd.
Met trots presenteren we de zomerupdate 2019 van Methode M. En wat voor één! Ieder schooljaar wordt de methode een beetje meer volwassen en werken we verder aan ons doel: de beste methode voor maatschappijleer op het vmbo.
Nederland kent iets bijzonders. Het gebruiken van softdrugs is niet verboden. In deze opdracht gaan we onderzoeken wat het gedoogbeleid van Nederland is.
In deze les leren leerlingen wat het gedoogbeleid is en of de opiumwet in de praktijk wel zo goed werkt.
Nederland is een koninkrijk. Er zijn nog maar 27 landen in de wereld die een soortgelijk koninkrijk hebben. Het hebben van een koningshuis is iets van lang geleden, toch houdt Nederland vast aan zijn koning.
In deze les leren de leerlingen wat ministeriële verantwoordelijkheid betekent, wat prinsjesdag is en welke rol de koning speelt in onze samenleving.
Bij de sollicitatie voor mijn nieuwe baan werd mij gevraagd een proefles te houden. Toen ik tijdens deze proefles dit filmpje liet zien, kreeg ik daar als feedback op terug dat ze het een gewaagde keuze vonden, maar dat het liet zien dat ik een echte maatschappijleerdocent ben.
Ze vonden het gewaagd, omdat ik de leerlingen niet kende en dus niet kon weten of er leerlingen bij zouden zitten die hier gevoelig op zouden kunnen reageren. En een echte maatschappijleerdocent, omdat ik het risico nam en liet zien dat ik gevoelige onderwerpen niet uit de weg ga.
In het algemeen ga ik gevoelige onderwerpen niet uit de weg. Voor de discussie in de klas zoek ik ze soms zelfs op. Maar het zette me wel aan het denken wat er nu eigenlijk voor nodig is om gevoelige onderwerpen te behandelen. Vijf tips die hierbij kunnen helpen:
Gevoelige onderwerpen zijn als cactussen. Foto: Mikkel Bech
1. Veilige leeromgeving
Het begint bij je klassenmanagement. In een klas waar respect en veiligheid heerst, is er ruimte voor andere geluiden. Mijn feedback gevers hadden ergens wel een punt, gevoelige onderwerpen kun je beter bespreken met een klas die je kent, een veilige sfeer in de klas heeft (soms) tijd nodig. Dan weet je waar de pijnpunten bij leerlingen zitten en welke leerlingen je in de gaten moet houden en bij moet sturen.
2. Neem het initiatief
Neem zelf het initiatief. Gebruik een werkvorm waar je je comfortabel bij voelt. Maak het bespreekbaar en laat leerlingen er vooral zelf over praten. Zo krijg je ook een goed beeld wat er bij hen leeft. Voor ideeën van werkvormen heeft SLO verschillende activerende werkvormen verzameld. Voor discussie kun je terecht bij hoofdstuk 6 (p.47-57).
3. Doe aan context
Geef context aan een mening. Hang een discussie op aan de lesstof. Vraag door en zorg desnoods zelf voor achtergronden, hierbij speelt de actualiteit een belangrijke rol. Wat hierbij kan helpen is een actualiteiten database bij te houden. Bewaar alle interessante artikelen en nieuwsitems die je tegenkomt.
4. Gebruik feiten
Leerlingen kunnen honderden argumenten voor een mening hebben, maar een leraar heeft de feiten. Zorg dat je geïnformeerd bent en laat je niet verleiden tot een eigen mening. Wel is het goed om leerlingen te spiegelen. Cijfers zijn de meest harde feiten, het CBS is daarbij je beste vriend.
5. Gebruik steekhoudende argumenten
Laat leerlingen enkel steekhoudende argumenten aandragen. Daar zijn de feiten weer! En dus geen stereotypen, vooroordelen of gevoelens. Dit is lastig als het over onderwerpen gaat die dicht bij de leerlingen liggen maar het is van belang om dit te benoemen en te bewaken om te voorkomen dat de discussie te verhit wordt.
Leraar maatschappijleer neem het initiatief!
Dit is een gastbijdrage van Linda Schoonen. Linda werkt sinds dit schooljaar op het Sprengeloo college in Apeldoorn. Daar geeft ze les aan alle stromingen van het vmbo. Naast maatschappijleer buigt ze zich ook over een aantal uurtjes levensbeschouwelijke vorming.
Nederland is een democratie. Dat wil zeggen dat de burgers van Nederland in vrijheid leven en mogen meebeslissen over de regels in het land. Een land waar burgers minder vrij zijn en ook niet mogen meebeslissen, noemen we een dictatuur. Aan het hoofd staat de dictator.
In deze les leren de leerlingen wat de kenmerken van een dictatuur zijn, hoe propaganda een dictator aan de macht houdt en welke soorten dictaturen er zijn.
