Schooljaar 2015-2016

Wanneer je de enige docent maatschappijleer bent op een middelbare school (en dit komt regelmatig voor) heb je waarschijnlijk alle derdejaars klassen en misschien ook de vierdejaars. Het vak maatschappijleer leent zich er uitstekend voor om de klas uit te gaan en excursies op touw te zetten. Een dag naar een rechtbank of het geweldige ProDemos programma in Den Haag. Helaas is dit praktisch niet altijd haalbaar. Een prima oplossing hiervoor is dat je met leerlingen niet de praktijk opzoekt, maar dat je de praktijk naar je leslokaal haalt.

Een goed voorbeeld van een geslaagd project voor in de klas is ‘Op de stoel van de rechter’. Op de stoel van de rechter is een interactieve filmquiz over de rechtspraak verzorgd door verschillende rechtbanken in Nederland. Dit wordt georganiseerd in de ‘week van de rechtspraak’ met als doel om de rechtspraak in Nederland minder abstract te maken voor leerlingen.

Dit jaar besloot ik contact op te nemen met de rechtbank Zeeland/West-Brabant om het project uit te proberen op mijn vierdejaars TL-leerlingen en dit bleek bijzonder succesvol. De leerlingen werden via een interactieve film in een rechtszaak getrokken over sexting; een onderwerp dat erg leeft bij deze doelgroep. De vlot opgezette film werd positief opgepakt door de leerlingen met aandachtige koppies als bewijs. Het interactieve deel van het programma was gegoten in een werkvorm waarbij leerlingen groene of rode kaartjes omhoog moesten houden om te testen wat zij al wisten van het onderwerp. De aanwezige rechter bespreekt dan vervolgens de antwoorden met de leerlingen.

Aan het einde van het programma worden de leerlingen verzocht om in groepjes een vonnis uit te spreken over de rechtszaak en deze vooraan in de klas ‘op de stoel van de rechter’ kenbaar te maken als ware een echte rechter. Er wordt uitvoerig stilgestaan bij de keuze van de leerlingen, het uiteindelijke vonnis dat gegeven is in de zaak en juist het verschil tussen beiden.

Een geslaagd project! Leerlingen worden door middel van een aansprekende film een rechtszaak ingetrokken met een boeiend onderwerp. Kennis wordt interactief getest en uiteindelijk krijgen zij zelf autonomie om een vonnis uit te spreken en te bespreken hoe dit zich verhoudt tot het Nederlands recht. Mocht je ooit dit programma in de klas willen draaien, dan is het zeer aan te raden om nog wat extra tijd over te houden zodat leerlingen vragen kunnen stellen aan de rechter.

Weet je zelf ook een dergelijk programma die de moeite waard is om te delen? Laat dit dan weten onderaan de reacties!

Als je een beetje wilt chillen, is het geen probleem. Dan ga ik erheen, ik kom niet alleen. Want ik heb drank en drugs, ik heb drank en drugs. “Meneer het is ‘bitch’.” – “Ja, dat weet ik.”

Ik ben bezig met een doe-het-zelf cursus van het Trimbos instituut over het signaleren van problematisch alcohol- en drugsgebruik. Erg leerzaam. Alcohol en softdrugs ben ik nog redelijk in thuis, harddrugs is een lastige. De belangrijkste dingen die ik geleerd heb, deel ik graag met jullie.

Zeggen alle tieners ja tegen MDMA? De statistieken
Meer dan 30% van de 14-jarigen drinkt regelmatig alcohol, op 15-jarige leeftijd is dat al 60%. Roken zit rond de 15%, blowen rond de 5% en dan XTC dit wordt door 1% gebruikt bij 14-jarigen.

Wat zijn de gevolgen van alcohol?

• Het drinken van alcohol kan leiden tot agressieve gevoelens en het wegvallen van remmingen.
• Jongeren die overmatig alcohol drinken hebben meer kans op spijbelen, slechtere schoolprestaties en schooluitval.
• Alcoholgebruik vergroot de kans op seksueel risicogedrag door jongeren; jongeren die alcohol drinken hebben vaker ongewenst of onbeschermd seksueel contact.

Wat kan en mag?
Een gezonde, volwassen man drinkt maximaal 2 standaardglazen alcohol per dag. Voor jongeren onder de 18 jaar is iedere slok alcohol er één te veel, hersenen ontwikkelen zich tot hun 24e jaar, voor jongeren zijn de risico’s dus veel te groot.

Onder de 18 jaar is een jongere in het bezit van alcohol dus strafbaar.

Wat zijn de gevolgen van cannabis?
Cannabis is de verzamelnaam voor wiet/marihuana en hasj. Bij het roken van cannabis begint de werking na een halve minuut. Het maximale effect is na 20 tot 30 minuten. Het effect houdt in totaal twee tot drie uur aan.

• Cannabisrook bevat meer kankerverwekkende stoffen dan gewone sigarettenrook. Doordat gebruikers dieper en langer inhaleren en zonder filter roken, slaat van die stoffen ongeveer vier keer zoveel neer in de longen dan bij het roken van een gewone sigaret.
• Mensen met een psychische stoornis kunnen meer last van hun klachten krijgen. Mensen bij wie psychische klachten in de familie zitten kunnen voor het eerst last krijgen van deze stoornissen.
• Gebruik van cannabis kan leiden tot verslaving. Bij regelmatig gebruik kan iemand de controle over het gebruik verliezen. Mensen die veel en vaak cannabis gebruiken, kunnen bij stoppen last krijgen van slapeloosheid, somberheid, concentratieproblemen en andere klachten.
• Cannabis heeft ook een negatieve invloed op concentratie en korte termijngeheugen wat de schoolprestaties niet ten goede zal komen.
• Cannabis vermindert het reactievermogen. Daarom is het gevaarlijk om onder invloed van cannabis deel te nemen aan het verkeer.

Wat kan en mag?
Omdat de effecten per hoeveelheid en per persoon kunnen verschillen is er geen aanvaardbaar advies. Wel is het zo dat het verbouwen en verkopen van cannabis strafbaar is, mits het niet meer is dan vijf gram en de koper ouder is dan 18 jaar.

Harddrugs, praat me ff bij:

• XTC wordt meestal geslikt als pil of poeder. Soms wordt het opgelost in een drankje en heel soms wordt het gesnoven.
• Cocaïne kan op verschillende manieren worden gebruikt: gesnoven met een buisje of rietje, geïnjecteerd als het in water is opgelost, gerookt met een pijpje (dat noem je ‘basen’), gerookt vanaf folie (dat noem je ‘chinezen’) en gerookt als een sigaret samen met tabak.
• Speed wordt meestal gesnoven (poeder) of geslikt (pillen, capsules of poeder). Het kan ook worden gespoten, maar dat komt in Nederland bijna niet voor.
• GHB wordt meestal gedronken. Omdat het een heel zoute smaak heeft, wordt het vaak in een gewoon drankje gedaan.
• Paddo’s worden meestal in heet water verwerkt en als thee gedronken. Soms worden paddo’s ook gegeten.

Nog meer informatie kun je terug vinden op drugsinfo.nl en alcoholinfo.nl.

Ken je Medialogica al? Briljant programma! Gisterenavond zond het programma een terugblik op de impact die de foto van het aangespoelde jongetje op het strand had (je weet vast welke ik bedoel). Medialogica stelt zich de vraag wat is de invloed geweest van deze foto. Wat is de invloed van de sociale media geweest rondom deze foto? En zo hebben ze een rits van interessante uitzendingen.

Het programma omschrijft zichzelf als volgt:

Medialogica onderzoekt hoe het verschil tussen werkelijkheid en beeld kan ontstaan. Hoe journalisten, bestuurders, belangengroepen en het publiek verstrikt raken in de donkere krochten van de mediawerkelijkheid.

Iets wat direct aansluit bij ons onderwerp media voor in de klas. Een uitzending van Medialogica is wat lang en vaak ook wat te moeilijk. Maar gelukkig maken ze ook versies voor in de klas!

Zo blikken ze terug op Project X: “In hoeverre hebben de media en journalisten bijgedragen aan de escalatie?” En bultrug Johannes zorgt voor een storm van bedreigingen op sociale media. Ook het beeld van arbeidsmigranten wordt onder de loep genomen: “In de media wordt een te negatief beeld geschetst van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. (…) Terwijl werkgevers vinden dat de migranten hard willen werken en flexibel zijn.”

De afleveringen duren nooit langer dan 10 minuten en worden heel begrijpelijk uitgelegd. Ze hebben zelfs lesbrieven bij, waarbij ze motiveren welke kerndoelen hier op van toepassing zijn. De afleveringen zijn nu ongeveer een jaar oud, hopelijk worden ze aangevuld met nieuwe actuele onderwerpen.

Neem een kijkje en doe je er voordeel mee!

Maatschappijleer is het vak bij uitstek waarbij leerlingen hun mening kunnen uitten. Dit gebeurt alleen niet altijd even genuanceerd. Ik wil ze graag leren dat maatschappelijke thema’s niet zwart of wit zijn, maar leerlingen vinden vaak dat hun mening de enige juiste is. Met name als ik het in de klas over multiculturele problemen of verschillen heb kunnen leerlingen nogal hard en ondoordacht zijn. Hoe kan je ervoor zorgen dat leerlingen uit dat zwarte of witte gebied komen?

Het verbaasde me dan ook enigszins toen ik de eerste aflevering van ‘Rot op naar je eigen land‘ liet zien en de meeste leerlingen het juist niet eens waren met de vrouw die alle vluchtelingen het land uit wilde hebben. Iets wat een week eerder nog wel letterlijk door sommige leerlingen werd gezegd. Het was de context en sfeer van het programma waardoor leerlingen zich ineens meer aangesproken voelde tot de wat genuanceerdere meningen.

Met dit in mijn achterhoofd besloot ik de volgende praktische opdracht te maken. Omdat we bezig waren met het hoofdstuk politiek heb ik het gekoppeld aan een deel van deze theorie. Maar deze opdracht kan ook heel gemakkelijk aangepast worden naar opdracht dat bij multiculturele samenleving of media hoort.

Een tv programma als ‘Rot op naar je eigen land’ kan helpen om leerlingen meer inzicht te geven in een maatschappelijk vraagstuk. Gelukkig zijn er nog meer van dit soort programma’s die je kan gebruiken in je les:

• Het grote racisme experiment
• Hij is een zij
• Uit de kast
• EO Jong: pedofiel & misbruikt of Je zal het maar zijn: pedofilie
• Rot op naar je eigen land

Wat veel van deze programma’s doen zijn maatschappelijke thema’s een stuk persoonlijker maken. Steven Pont zegt letterlijk in het grote racisme experiment dat het niet kennen van andere culturen mensen racistisch maakt en ook Kelly geeft in rot op naar je eigen land aan dat vluchtelingen best mogen verdrinken omdat zij ze toch niet kent. Een organisatie die hier op inspeelt is Diversion. Naast lesmateriaal dat te vinden is op hun site bieden ze ook gastlessen aan waarbij ze gebruik maken van peer educators. Op deze manier geven ze homo’s, moslims en joden letterlijk een gezicht. Een methode die je als docent alleen niet voor elkaar krijgt!

Op wat voor manier zorg jij ervoor dat leerlingen minder zwart – wit tegen maatschappelijke thema’s aankijken?

Dit is een gastbijdrage van Linda Schoonen. Linda werkt sinds dit schooljaar op het Sprengeloo college in Apeldoorn. Daar geeft ze les aan alle stromingen van het vmbo. Naast maatschappijleer buigt ze zich ook over een aantal uurtjes levensbeschouwelijke vorming.

Het leuke van mijn blog is dat mijn netwerk van collega’s maatschappijleer steeds uitgebreider wordt. Zo kwam ik via YouTube materiaal van Anke Kuiper tegen die ik alweer enige tijd tegen kom op Twitter.

Ze heeft een playlist gemaakt van 138 (!) filmpjes die raakvlakken hebben met het thema massamedia. Kortom, smullen en voor ieder wat wils:

Via Twitter vroeg ik naar haar favorieten, ze kwam met de volgende filmpjes:

@maatschappijlr Selectieve perceptie:https://t.co/2noLQqY2r6 , Kritisch op media: https://t.co/PgWWnXOzLh (op dumpert is ook zoiets van NOS)

— Anke Buurman (@AnkeBuur) October 19, 2015

@maatschappijlr Pluriformiteit media: (+ subsidieverhaal) https://t.co/JOrxbLBpAI . Ruis in de communicatie : https://t.co/Ce5qDASBMk ,

— Anke Buurman (@AnkeBuur) October 19, 2015

@maatschappijlr Dit experiment doe ik zelf bij leerlingen als inleiding van beïnvloedingstheorieën : https://t.co/Mpf6q73Lbs

— Anke Buurman (@AnkeBuur) October 19, 2015

Als je zelf nog goede filmpjes hebt rondom het thema massamedia? Laat ’t weten!

Lange titel! Maar het is echt waar, 11x statistieken dat het goed gaat met de wereld! Dat kunnen we wel even gebruiken in deze tijd. De weblog vox zet 11 statistieken op een rij met uitleg, uit een recent VN-rapport dat bericht over de millenniumdoelen. Geen zin in Engels? Ik geef een kort overzicht:

Lees verder →

Jaa, heel Amerikaans, ik weet het. Maar toen dit filmpje in de zomervakantie online kwam vond ik het toch interessant voor ons vak. We hebben nog niet zoveel materiaal voor handen als het gaat om sociale media en de gevolgen daarvan. Terwijl het toch een van de grootste veranderingen is in onze maatschappij van de afgelopen tien jaar.

Er is veel over de stijl en de boodschap te zeggen, maar ik denk dat het onze leerlingen wel kan aanspreken en eventueel wakker schudden of in ieder geval een gesprek tot gang brengt:

Het is voor leerlingen lastig om een geschikt onderwerp te vinden voor hun betoog of debat. Ook docenten vinden het vaak lastig om originele stellingen te vinden. De verleiding bestaat dan om naar de “klassiekers” te grijpen, zoals het invoeren van de doodstraf, het verbieden van energy drinks of het verplichten van schooluniformen. Door overmatig gebruik van deze stellingen is de spreekwoordelijke prik van de cola geraakt: weinigen worden nog enthousiast van deze onderwerpen. Dat is zonde, omdat debatteren leerzaam én leuk kan zijn.

Als er wel een prikkelende stelling gevonden wordt, kan deze uit balans zijn. Dit betekent dat de voor- of tegenstanders makkelijker tot sterkere argumenten kunnen komen. Dat demotiveert de debaters en bemoeilijkt het eerlijk beoordelen van debatten.

Om docenten en leerlingen te helpen bij het vinden van geschikte, prikkelende stellingen, is er vanaf nu deze website: www.debatstelling.nl. Daar zijn meer dan 250 uitdagende stellingen verzameld. Gedurende het schooljaar zullen daar nog meer stellingen bij komen. Alle stellingen zijn gekozen en geformuleerd op balans door de specialisten van Stichting Nederlands Debat Instituut.

Wil je als docent aan de slag met debatteren in de klas? Bekijk dan de module “Leren debatteren” van Methode M.

Het thema migratie is gevoelige materie. Dan kun je maar beter je cijfers paraat hebben. Als het gaat om cijfertjes dan moeten we natuurlijk bij het CBS zijn. Het CBS heeft een schat aan informatie voor een leraar maatschappijleer. Dus, wat doe ik hier mee?

Waar zijn we naar op zoek?

Als ik in de klas over dit thema praat, dan is het fijn om te weten om wat voor aantallen dit nou gaat. Dus ik wil de volgende zaken weten:

1. Hoeveel niet-westerse allochtonen zijn er op dit moment in Nederland?
2. Wat zijn op dit moment de grootste etnische subculturen in Nederland?
3. Wat zijn de emigratie en immigratie aantallen van Nederland in de afgelopen jaren?

1. Hoeveel niet-westerse allochtonen zijn er op dit moment in Nederland.

Ik begin bij de CBS StatLine databank bij het thema ‘Bevolking’ vandaar kan ik gemakkelijk doorklikken naar ‘Bevolking op herkomstgroepering’.

In 2014 telde onze bevolking 16,8 mln Nederlanders, daarvan waren er 3,5 mln niet van Nederlandse herkomst, allochtoon dus. Maar sinds de integratieproblematiek maken we onderscheid tussen westers en niet-westers. Er waren in 2014 in totaal 1,9 miljoen (1.997.584) niet-westerse allochtonen

Bekijk deze gegevens terug in StatLine.

2. Wat zijn de grootste etnische subculturen in Nederland.

Wederom start ik bij ‘Bevolking’ ditmaal zoek ik via ‘Bevolking en huishoudens’ naar verschillende mogelijkheden, ik kies voor ‘Bevolking; herkomstgroepering’ en krijg alle etnische groepen van Nederland te zien. Met de volgende tabel als de top 15 van 14 augustus 2015:

Bekijk deze gegevens terug in StatLine.

3. Wat zijn de emigratie en immigratie aantallen van Nederland in de afgelopen jaren?

In 2014 kwamen er 182.949 mensen ons land binnen. Daarvan was het meerendeel niet Nederlands: 139.348. Tien jaar eerder in 2004 kwamen er 94.019 mensen ons land binnen. Daarvan was ook het meerendeel niet Nederlands: 65.121.

In 2014 vertrokken er in 147.862 (!) daarvan waren het 64.419 Nederlanders, maar het grootste gedeelte was niet-Nederlands: 83.443. Let op, tien jaar eerder in 2004 vertrokken er 110.235 mensen, daarvan waren het 64.161 Nederlands en 46.074 niet-Nederlanders.

Bekijk deze gegevens terug in StatLine.